‫تجهیزات وطراحی‬

‫‪up‬‬
‫پستهای فشار قوی‬

‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬ ‫مهدی داورپناه‬
‫دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر‪-‬دانشگاه تهران‬
‫‪ES‬‬

‫بخش اول ‪ :‬کلیات و مفاهیم اولیه‬

‫‪1M. Davarpanah‬‬

‫نحوه ارزیابی‬
‫‪up‬‬

‫‪ 4‬نمره‬ ‫پروژه های کالسی‬

‫‪ro‬‬

‫‪ 6‬نمره‬ ‫امتحان میان ترم و کوئیز‬

‫‪ 6‬نمره‬ ‫امتحان پایان ترم و کوئیز‬
‫‪G‬‬

‫‪ 4‬نمره‬ ‫تحقیق در رابطه با موضوعات درس‬

‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪1‬‬
 up
ro
Overview of

G
Generation, Transmission
FA
and Distribution
ES

3M. Davarpanah

)‫نمای کلی تولید تا مصرف برق (طرح متداول‬

up
ro
G
FA
ES

4M. Davarpanah

2
‫چشم انداز شبکه برق از دید کمیته تشکیل شده توسط اتحادیه اروپا‬
‫ساختار فعلی شبکه توزیع‬
‫ساختار آتی شبکه توزیع‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪5M. Davarpanah‬‬

‫انواع نیروگاه‬
‫• نیروگاه بخار‬
‫‪up‬‬

‫• نیروگاه گازی‬
‫‪ro‬‬

‫• نیروگاه آبی‬
‫‪G‬‬

‫• نیروگاه اتمی‬
‫‪FA‬‬

‫• نیروگاههای با انرژی تجدید پذیر (خورشیدی‪،‬‬

‫بادی‪ ،‬گرمایش زمین‪ ،‬پیل سوختی و ‪)...‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪7M. Davarpanah‬‬

‫‪3‬‬
 ‫انواع خطوط انتقال‬

‫‪up‬‬
‫• خط هوایی ‪AC‬‬

‫‪ro‬‬
‫• خط زمینی (شبکه کابلی) ‪AC‬‬

‫‪G‬‬
‫• ‪HVDC‬‬
‫‪FA‬‬ ‫• استفاده از زمین به عنوان هادی‬
‫‪ES‬‬

‫‪8M. Davarpanah‬‬

‫سطوح ولتاژ استاندارد شبکه برق ایران‬

‫• سطوح ولتاژ انتقال )‪: (Transmission‬‬
‫‪up‬‬

‫‪ 400‬و ‪ 230‬کیلوولت‬
‫• سطوح ولتاژ فوق توزیع )‪: (Subtransmission‬‬
‫‪ro‬‬

‫‪ 132‬و ‪ 63‬کیلوولت (‪ 66‬کیلوولت در فارس)‬

‫‪G‬‬

‫• سطح ولتاژ فشار متوسط )‪: (Medium Voltage‬‬

‫‪ 11 ، 20 ،33‬و ‪ 6.3‬کیلوولت‬
‫‪FA‬‬

‫• سطح ولتاژ فشار ضعیف)‪: (Low Voltage‬‬

‫‪ 400‬ولت‬
‫‪ES‬‬

‫مقادیر فوق‪ ،‬ولتاژ موثر فاز به فاز (ولتاژ خطی) می باشند‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫انواع پستهای انتقال‬
‫• پستهای افزاینده )‪:(Step-up‬‬

‫‪up‬‬
‫پس از تولید برق با ژنراتور‪ ،‬جهت کاهش تلفات و امکان انتقال توانهای باال به سایر‬
‫نقاط‪ ،‬بایستی ولتاژ خروجی ژنراتور (که معموال کمتر از ‪ 20‬کیلوولت است) را به‬

‫‪ro‬‬
‫ولتاژ سطوح انتقال (‪ 230‬یا ‪ 400‬کیلوولت) تبدیل نمود‪.‬‬

‫‪G‬‬
‫• پستهای کاهنده )‪:(Step-down‬‬
‫با نزدیکی به محل مصرف‪ ،‬بایستی سطح ولتاژ را کاهش داد که معموال در چند‬
‫‪FA‬‬
‫مرحله (مثال توسط پستهای انتقال ‪ ،400/63‬فوق توزیع ‪ 63/20‬و توزیع ‪20/0.4‬‬
‫کیلوولت) انجام می شود‪.‬‬
‫‪ES‬‬
‫• پست سوئیچینگ‬

‫‪10M. Davarpanah‬‬

‫اجزاء تشکیل دهنده پستهای انتقال‬

‫سوئیچگیر‬ ‫‪.1‬‬
‫ترانسفورماتور قدرت‬ ‫‪.2‬‬
‫ترانسفورماتور کمکی (تغذیه داخلی)‬ ‫‪.3‬‬
‫‪up‬‬

‫ترانسفورماتور زمین‬ ‫‪.4‬‬

‫سیستم زمین‬ ‫‪.5‬‬
‫‪ro‬‬

‫سیستم حفاظت از صاعقه‬ ‫‪.6‬‬

‫‪G‬‬

‫تجهیزات جانبی الکتریکی(سیستم روشنایی‪ ،‬سیستم کابل‪ ،‬سیستم‬ ‫‪.7‬‬

‫تغذیه داخلی ‪ AC‬و ‪)DC‬‬ ‫‪.8‬‬
‫‪ .9‬تجهیزات جانبی غیر الکتریکی (ساختمان نگهبانی‪ ،‬جاده های‬
‫‪FA‬‬

‫دسترسی‪ ،‬پارکینگ‪ ،‬انباری‪ ،‬اتاق دیزل ژنراتور)‬ ‫‪.10‬‬

‫‪ .11‬ساختمان کنترل‬
‫‪ES‬‬

‫‪ .21‬سیستمهای جبران کننده توان راکتیو‬

‫‪ .31‬سیستمهای مخابراتی‪ ،‬اندازه گیری‪ ،‬کنترلی و حفاطتی‬

‫‪5‬‬
 ‫‪ .1‬سوئیچگیر‬

‫‪up‬‬
‫مجموعه ای از تجهیزات پست که عمل ارتباط ورودی‪/‬خروجی های (فیدرهای)‬
‫مختلف را به یکدیگر و به باس بار در یک سطح ولتاژ معین انجام می دهند‪.‬‬

‫‪ro‬‬
‫وظیفه این تجهیزات قطع و وصل فیدرهای مختلف در یک مدار می باشد‪.‬‬

‫‪G‬‬
‫در یک سوئیچگیر سطح ولتاژ ثابت است و لذا به تعداد سطوح ولتاژ پست‬
‫سوئیچگیر وجود دارد که هر کدام‪ ،‬با سطح ولتاژ آن معرفی می شود‪ .‬یعنی یک‬
‫‪FA‬‬
‫پست ‪ 400/230/20‬کیلوولت دارای یک سوئیچگیر ‪ 400‬کیلوولت‪ ،‬یک‬
‫سوئیچگیر ‪ 230‬کیلوولت و یک سوئیچگیر ‪ 20‬کیلوولت است‪.‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪12M. Davarpanah‬‬

‫اجزاء تشکیل دهنده سوئیچگیر‬

‫‪ .1‬کلید فشار قوی (کلید قدرت‪ ،‬دژنکتور‪ ،‬مدار شکن‪ ،‬بریکر‪)Circuit Breaker ،‬‬
‫‪ .2‬سکسیونر (جداکننده‪)Disconnector ،Disconnecting Switch ،‬‬
‫‪up‬‬

‫‪ .3‬ترانسفورماتور جریان (‪)Current Transformer‬‬

‫‪ .4‬ترانسفورماتور ولتاژ (‪ PT →)Voltage Transformer‬و ‪CVT‬‬
‫‪ro‬‬

‫‪ .5‬برقگیر (‪)Surge Arrester ،Lightning Arrester‬‬

‫‪G‬‬

‫‪ .6‬شین (شینه‪ ،‬باس‪ ،‬باس بار‪)Busbar ،‬‬

‫‪ .7‬سازه های فلزی (‪)Steel Structures‬‬
‫‪FA‬‬

‫‪ .8‬مقره (‪)Insulator‬‬
‫‪ .9‬هادیهای رشته ای و لوله ای (‪)Tube type or stranded Conductor‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪.01‬کلمپ و اتصاالت ()‪)Clamps & Connectors (HV Terminals‬‬

‫‪6‬‬
 ‫فیدر خط ‪132‬‬

‫‪up‬‬
‫کیلوولت‬ ‫سوئیچگیر‬
‫‪ 132‬کیلوولت‬

‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫فیدر ورودی ترانس=‬
‫فیدر ترانس‬

‫ترانسفورماتور قدرت‬
‫‪132/20 kV‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬
‫فیدر خروجی ترانس=‬
‫فیدر ورودی ‪ 20‬کیلوولت=‬
‫‪ 20 Incoming‬کیلوولت‬
‫‪14M. Davarpanah‬‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬

‫فیدرهای ‪ 20 Incoming‬کیلوولت‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬

‫فیدرهای ‪ 20 Outgoing‬کیلوولت‬
‫‪ES‬‬

‫‪15M. Davarpanah‬‬

‫‪7‬‬
 ‫نمونه ای از باس بار فشار قوی‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪16M. Davarpanah‬‬

‫نمونه ای از باس بار فشار قوی‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬

‫‪Layout‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪8‬‬
 ‫نمونه ای از باس بار فشار قوی‬

up
ro
G
FA
ES

18M. Davarpanah

‫نمونه ای از سکسیونر‬
up
ro
G

1 Rotating base
2 Frame
3 Post insulator
FA

4 Rotating head
5 Contact arm
6 High-voltage terminal
7 Mechanism
ES

8 Earthing switch

19M. Davarpanah

9
 ‫نمونه ای از سکسیونر و تیغه زمین‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫نمونه هایی از کلید قدرت‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫کلید ‪ 400 SF6‬کیلوولت‬ ‫کلید ‪ 63 SF6‬کیلوولت‬

‫با دو محفظه قطع‬ ‫با یک محفظه قطع‬
‫‪21M. Davarpanah‬‬

‫‪10‬‬
 ‫نمونه ای از برقگیر‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪22‬‬

‫نمونه ای از ترانسفورماتور جریان‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪23M. Davarpanah‬‬

‫‪11‬‬
 ‫ترانسفورماتور‬
‫جریان هسته پایین‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪12‬‬
 ‫نمونه ای از ترانسفورماتور ولتاژ‬

up
ro
G
FA
ES

26M. Davarpanah

‫نمونه ای از تله موج‬

Line Trap
up
ro
G
FA
ES

27M. Davarpanah

13
 up
ro
G
FA
ES

‫نمونه ای از راکتور شنت‬

up
ro
G
FA
ES

29M. Davarpanah

14
 ‫نمونه ای از راکتور شنت‬

up
ro
G
FA
ES

30M. Davarpanah

‫سنگریزه در سطح زمین پست‬

up
ro
G
FA
ES

31M. Davarpanah

15
 ‫سنگریزه در سطح زمین پست‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪32M. Davarpanah‬‬

‫نمونه هایی از ترانسفورماتورهای قدرت و مصرف داخلی‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪33M. Davarpanah‬‬

‫‪16‬‬
‫نمونه هایی از ترانسفورماتورهای قدرت و مصرف داخلی‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪ .2‬ترانسفورماتور قدرت‬
‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪17‬‬
 ‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫ترتیب چیدمان تجهیزات و امکان تغییر آن‬

‫‪ .1‬امکان جابجایی محل تجهیزات زیر‪:‬‬
‫• برقگیر و ‪CVT‬‬
‫‪up‬‬

‫•‪ CVT‬و الین تراپ‬

‫•‪ DS‬و ‪ES‬‬
‫‪ro‬‬

‫•‪ CT‬و ‪DS‬‬

‫‪G‬‬

‫•‪ CT‬و ‪CB‬‬

‫‪ .2‬دلیل حذف ‪ DS‬سمت ترانسفورماتور‬

‫‪FA‬‬

‫‪ .3‬امکان حذف برقگیرهای ترانسفورماتور‬

‫‪ES‬‬

‫‪ .4‬امکان حذف ‪CVT‬ها در هر سه فاز کلیه فیدرهای خط‬

‫‪37M. Davarpanah‬‬

‫‪18‬‬
 ‫‪ .2‬ترانسفورماتور قدرت‬
‫• مهمترین تجهیز پست بوده که درصد قابل توجهی از قیمت پست را شامل میشود‪.‬‬

‫‪up‬‬
‫• به دلیل حجم و وزن باال و تبادل حرارتی مناسب با محیط ( به ویژه ترانسهایی که با هوا‬
‫خنک می شوند) معموال در فضای باز نصب شده و جهت جابجایی آنها الزم است جاده‬
‫های دسترسی با ابعاد مناسب در نظر گرفته شود‪.‬‬

‫‪ro‬‬
‫• اتصال مثلث در ترانسفورماتورهای قدرت به عنوان سیم پیچ پایدار کننده با اهداف زیر‬
‫استفاده شده و در ترانسهای شبکه قدرت معموال این اتصال الاقل در یکی از سیم پیچها‬

‫‪G‬‬
‫مورد استفاده قرار می گیرد‪:‬‬
‫• کاهش امپدانس مولفه صفر‬

‫‪FA‬‬
‫• جلوگیری از القای ولتاژ هارمونیک سوم در سمت ثانویه (ناشی از ولتاژ هارمونیکی اولیه و یا قطع سیم نول اولیه‬
‫با اتصال ستاره)‬
‫• کاهش موثر شار مولفه صفر در هسته ترانسفورماتور و عدم ایجاد ولتاژ مولفه صفر در ثانویه ترانسفورماتور‬
‫(بهبود تعادل ولتاژ در سمت ثانویه و ‪)...‬‬
‫‪ES‬‬
‫• جلوگیری از انتقال جریان مولفه صفر در فیدر متصل به ثانویه (بهبود تعادل جریان در سمت ثانویه و ‪) ...‬‬
‫در نتیجه معموال در ترانسفورماتورهای قدرت سمت فشار قوی اتصال ستاره بوده و از‬
‫اتصال مثلث در سمت فشار ضعیف استفاده می شود‪ .‬اتوترانسها اتصال ستاره‪-‬ستاره‬
‫داشته که برای آنها سیم پیچ ثالثیه با اتصال مثلث در نظر گرفته می شود‪.‬‬
‫‪38M. Davarpanah‬‬

‫‪ .2‬ترانسفورماتور قدرت‬
‫• اتصاالت متداول در ترانسفورماتورهای شبکه برق ایران‬
‫‪up‬‬

‫)‪• Distribution Systems (11 kV : 0.4 kV, 20 kV : 0.4 kV, 33 kV : 0.4 kV‬‬
‫)‪– Yzn (Sn <=160 kVA‬‬
‫)‪– Dyn (Sn>=200 kVA‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬

‫‪I'0‬‬
‫‪FA‬‬

‫‪I0‬‬

‫‪3I0‬‬
‫‪I'0‬‬

‫‪I0‬‬ ‫‪I0‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪I'0‬‬

‫‪39M. Davarpanah‬‬

‫‪19‬‬
 ‫‪ .2‬ترانسفورماتور قدرت‬
‫• اتصاالت متداول در ترانسفورماتورهای شبکه برق ایران‬

‫‪up‬‬
‫‪• Subtransmission Systems‬‬

‫‪ro‬‬
‫) ‪(63 kV : 20 kV, 132 kV : 20 kV, 132 kV : 33 kV, 132 : 11 kV, 66:20 kV , 66:11 kV‬‬
‫)‪– Dyn (132 : 33 kV- Khouzestan‬‬
‫)‪– Yd (Tehran‬‬

‫‪G‬‬
‫)‪– YNd (Other cities‬‬

‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪40M. Davarpanah‬‬

‫‪ .2‬ترانسفورماتور قدرت‬
‫• شرایط استفاده از اتصال ‪ Yd‬در برخی ترانسفورماتورهای فوق توزیع‬

‫مزیت ‪ Yd‬نسبت به ‪YNd‬‬

‫‪up‬‬

‫• عبور جریان خطای فاز به زمین کمتر از محل خطا و ترانسفورماتور باالدست و‬
‫کاهش صدمات ناشی از جریان و دمای باال‬
‫‪ro‬‬

‫اشکاالت ‪ Yd‬نسبت به ‪YNd‬‬

‫• افزایش نرخ خطای ترانسفورماتور به دالیل زیر‬
‫‪G‬‬

‫تنش ولتاژی در ترمینال نوترال سیم پیچ ‪ Y‬ناشی از اضافه ولتاژ صاعقه (توسط به استفاده از‬ ‫•‬
‫برقگیر بین نوترال و زمین برای حل این مشکل)‬
‫عدم امکان استفاده از رله ‪ REF‬امپدانس پایین (موجود در رله دیجیتال) برای حفاظت سریع‬ ‫•‬
‫‪FA‬‬

‫سیم پیچ ‪ Y‬در برابر خطای فاز به زمین و در نتیجه تاخیر زیاد در خروج ترانسفورماتور معیوب‬
‫که باعث گسترش خطای ترانسفورماتور و آتش سوزی آن می شود (توصیه به استفاده از ‪REF‬‬
‫امپدانس باال به صورت یک رله مجزا)‬
‫‪ES‬‬

‫‪20‬‬
 ‫ ترانسفورماتور قدرت‬.2
‫ در برخی ترانسفورماتورهای فوق توزیع‬Yd ‫• شرایط استفاده از اتصال‬

up
ro
Y Y Y Y
63/20 kV

G
230 /63 kV D D LG D D

Y D

FA Y
D
63:0.4 kV Y
D
Y
D
Y
D
Y
D
ES
Grounding
Transformer
Y Y Y Y
D D D D

42M. Davarpanah

‫ ترانسفورماتور قدرت‬.2
‫ در برخی ترانسفورماتورهای فوق توزیع‬Yd ‫• شرایط استفاده از اتصال‬
up

Y Y Y Y ZTr-230 + Zline
63/20 kV
230 /63 kV D D LG D D

Y D
ro

AC
Y
63:0.4 kV Y Y Y Y
D
G

D D D D
ZTr-230 + Zline
Grounding
Transformer
Y Y Y Y
FA

D D D D

Zline
ES

Z0-Tr230=inf. Z0-GT Z0eq-Tr63=(3RNGR+Z0-Tr63)/N63

21
 ‫‪ .2‬ترانسفورماتور قدرت‬
‫• اتصاالت متداول در ترانسفورماتورهای شبکه برق ایران‬

‫‪up‬‬
‫‪• Transmission Systems‬‬

‫‪ro‬‬
‫)‪- YNd (230:63 kV, 400:63 kV‬‬
‫)‪- YNad = Autotransformer (400/230/20, 230/132/20‬‬

‫‪G‬‬
‫)‪- YNynd (400/132/33, 230/63/20‬‬

‫‪• Step-up Transformers‬‬

‫‪FA‬‬
‫)‪- YNd (400 : 15.75 kV, 230 : 15.75 kV‬‬
‫)‪- YNdd (230 : 15.75 : 15.75‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪44M. Davarpanah‬‬

‫‪ .3‬ترانسفورماتور تغذیه داخلی‬

‫انتقال (روشنایی‪ ،‬موتورهای الکتریکی‪،‬‬

‫• جهت تغذیه مصرف کنندگان ‪ AC‬و ‪ DC‬داخل پستهای‬
‫سیستمهای کنترل و حفاظت و ‪ )...‬نیاز به ولتاژ ‪ 230‬ولت متناوب و ولتاژهای مستقیم ‪( 110‬یا ‪ )125‬و‬
‫‪up‬‬

‫‪ 48‬ولت می باشد که جهت تامین آنها از ترانسفورماتور توزیع تغذیه داخلی با ولتاژ خروجی ‪400‬‬
‫ولت (فاز به فاز) در مجاورت ترانس قدرت استفاده می شود‪.‬‬
‫‪ro‬‬

‫• در پستهای با چند سطح ولتاژ در صورت امکان بهتر است ترانس تغذیه داخلی در سوئیچگیر با‬
‫ولتاژ باالتر نصب گردد که قابلیت اطمینان باالتری دارد‪.‬‬
‫‪G‬‬

‫• سیستم تغذیه ‪ AC‬در پستهای معمولی با کمک دو ترانسفورماتور توزیع تامین می گردد‪ .‬برای‬
‫افزایش قابلیت اطمینان و به ویژه در پستهایی که تغذیه مکانیزم فرمان کلید و سکسیونر با ولتاژ‬
‫‪FA‬‬

‫‪ AC‬می باشد‪ ،‬مناسب است از دیزل ژنراتور نیز در شرایط اضطراری استفاده گردد‪ .‬در پست های‬
‫با اهمیت کمتر می توان از فیدر فشار متوسطی که از پست دیگری تغذیه شده است‪ ،‬جهت تامین‬
‫برق ‪ AC‬مورد نیاز تجهیزات در شرایط اضطراری استفاده نمود‪.‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪47M. Davarpanah‬‬

‫‪22‬‬
 ‫‪ .4‬ترانسفورماتور زمین‬
‫• داشتن نقطه نوترال متصل به زمین از لحاظ حفاظتی‪ ،‬عایقی و در برخی موارد از‬

‫‪up‬‬
‫نظر ایمنی اهمیت زیادی دارد‪ .‬در صورتی که نوترال متصل به زمین وجود نداشته‬
‫باشد و یا نوترال بصورت موثر زمین نشده باشد‪ ،‬الزم است مالحظات فنی در‬

‫‪ro‬‬
‫طراحی سایر تجهیزات لحاظ گردد‪ ( .‬به ویژه برقگیر‪ ،CVT ،‬مقره و عایق بندی‬
‫تجهیزات)‬

‫‪G‬‬
‫• در سمت اتصال مثلث ترانسفورماتور قدرت‪ ،‬معموال از ترانسفورماتور زمین برای‬

‫‪FA‬‬
‫ایجاد نوترال مصنوعی استفاده می شود که وظیفه آن ایجاد امپدانس مولفه صفر‬
‫است‪ .‬برای این منظور می توان از ترانس ستاره‪-‬مثلث و یا سیم پیچ زیگزاگ‬
‫استفاده نمود‪.‬‬
‫‪ES‬‬
‫• ‪( Z0‬امپدانس مولفه صفر) ترانس زمین (وقتیکه اتصال ترانس قدرت مثلث باشد)‬
‫به نحوی است که جریان اتصال کوتاه تکفاز در حد جریان نامی سمت اتصال مثلث‬
‫ترانس قدرت باشد‪.‬‬

‫‪ .4‬ترانسفورماتور زمین‬

‫• جهت تغذیه مصرف کنندگان تکفاز‪ ،‬الزم است سیم پیچ ثانویه ترانس‬
‫‪up‬‬

‫تغذیه داخلی دارای اتصال ستاره باشد‪ .‬بنابراین می توان یک ترانس‬

‫ستاره‪-‬مثلث برای ایجاد نوترال مصنوعی و یک ترانس مثلث‪-‬ستاره برای‬
‫تغدیه داخلی استفاده کرد‪ .‬بجای این کار معموال با افزودن یک سیم پیچ‬
‫‪ro‬‬

‫ستاره به اتصال زیگزاگ می توان ترانسی با اتصال ‪ ZNyn‬داشت که در‬

‫‪G‬‬

‫نقش ترانس کمکی و تغذیه داخلی است‪.‬‬

‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪49M. Davarpanah‬‬

‫‪23‬‬
 ‫‪ .4‬ترانسفورماتور زمین‬
‫• امپدانس مولفه صفر مورد نیاز ترانس زمین (برای‬

‫‪up‬‬
‫محدود کردن جریان خطای فاز به زمین سمت ‪LV‬‬
‫ترانس قدرت به جریان نامی ترانس قدرت) عبارتند از‪:‬‬

‫‪ro‬‬
‫‪V ph‬‬ ‫‪VL / 3‬‬
‫= ‪I0 f‬‬ ‫=‬
‫‪2U k + 3Z g + 2 Z th‬‬ ‫‪2U k + 3Z g + 2 Z th‬‬

‫‪G‬‬
‫‪VL / 3‬‬
‫= ‪I LG = 3I 0 f‬‬
‫‪2(U k + Z th ) / 3 + Z g‬‬
‫‪Z0=3Zg‬‬

‫‪FA‬‬ ‫= ‪I LG = I nTr‬‬

‫‪VL / 3‬‬ ‫‪S‬‬

‫‪Sn‬‬
‫‪3  VL‬‬

‫‪= n ‬‬
‫‪ES‬‬
‫‪2(U k + Z th ) / 3 + Z g‬‬ ‫‪3VL‬‬
‫‪Z0‬‬ ‫‪Z0‬‬ ‫‪Z0‬‬
‫‪VL2 − 2 S n  (U k + Z th ) / 3 VL2‬‬
‫= ‪Zg‬‬ ‫‪‬‬
‫‪S n‬‬ ‫‪S n‬‬

‫‪Z0‬‬ ‫‪3V 2‬‬ ‫‪3* 202‬‬

‫= ‪Zg‬‬ ‫= ‪Z 0 = 3Z g‬‬ ‫= ‪; for 132 / 20kV ,30 MVA → Z 0‬‬ ‫‪= 40 / Phase‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪S‬‬ ‫‪30‬‬

‫‪ .4‬ترانسفورماتور زمین‬

‫‪ .1‬جریان عبوری از هر فاز سیم پیچ ترانسفورماتورهای فوق توزیع در خطای فاز به‬
‫زمین در فیدر ‪ 20‬کیلوولت‪ ،‬به ‪ 1.58In‬محدود شده است‪.‬‬
‫‪up‬‬

‫‪ .2‬به ازای این خطا امکان آسیب به ترانسفورماتور در حد چند ثانیه وجود ندارد (حتی‬
‫در حالتی که قبل از خطا‪ ،‬بار نامی از ترانسفورماتور فوق توزیع عبور نماید)‪.‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬

‫‪I0‬‬
‫‪I0‬‬

‫‪I=0‬‬
‫‪FA‬‬

‫‪InTrans‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪I0‬‬ ‫= ‪3I 0 = InTrans  I 0− LV‬‬
‫‪I 0-‬‬

‫‪I 0-H‬‬
‫‪H‬‬
‫‪V‬‬

‫‪I0-HV‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪I0‬‬

‫‪I0‬‬ ‫‪3I0‬‬

‫‪2I0‬‬ ‫‪InTrans − LV‬‬

‫= ‪InWinding − LV‬‬
‫‪3I0‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪I0-HV‬‬ ‫‪I0‬‬ ‫‪I0‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪3I0‬‬
‫‪3‬‬
‫= ‪I 0− LV‬‬ ‫‪InWinding − LV = 0.58  InWinding − LV‬‬
‫‪3‬‬

‫‪24‬‬
 ‫‪ .4‬ترانسفورماتور زمین‬
‫رسیدن دمای سیم پیچ ترانسفورماتور توزیع به ‪ 130‬درجه سانتیگراد پس از ‪ 6‬دقیقه‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫اجزاء تشکیل دهنده پستهای انتقال‬

‫سوئیچگیر‬ ‫‪.1‬‬
‫ترانسفورماتور قدرت‬ ‫‪.2‬‬
‫ترانسفورماتور کمکی (تغذیه داخلی)‬ ‫‪.3‬‬
‫‪up‬‬

‫ترانسفورماتور زمین‬ ‫‪.4‬‬

‫سیستم زمین‬ ‫‪.5‬‬
‫‪ro‬‬

‫سیستم حفاظت از صاعقه‬ ‫‪.6‬‬

‫‪G‬‬

‫تجهیزات جانبی الکتریکی(سیستم روشنایی‪ ،‬سیستم کابل‪ ،‬سیستم‬ ‫‪.7‬‬

‫تغذیه داخلی ‪ AC‬و ‪)DC‬‬ ‫‪.8‬‬
‫‪ .9‬تجهیزات جانبی غیر الکتریکی (ساختمان نگهبانی‪ ،‬جاده های‬
‫‪FA‬‬

‫دسترسی‪ ،‬پارکینگ‪ ،‬انباری‪ ،‬اتاق دیزل ژنراتور)‬ ‫‪.10‬‬

‫‪ .11‬ساختمان کنترل‬
‫‪ES‬‬

‫‪ .21‬سیستمهای جبران کننده توان راکتیو‬

‫‪ .31‬سیستمهای مخابراتی‪ ،‬اندازه گیری‪ ،‬کنترلی و حفاطتی‬

‫‪25‬‬
 ‫ سیستم زمین‬.5

up
ro
G
FA
ES

55M. Davarpanah

‫ سیستم زمین‬.5
up
ro
G
FA
ES

56M. Davarpanah

26
 ‫‪ .5‬سیستم زمین‬
‫• سیستم زمین پستهای فشار قوی شبکه ای از هادیهای به هم متصل شده‬

‫‪up‬‬
‫است که معموال در عمق ‪ 0.5‬یا ‪ 0.7‬متری ایجاد می گردد‪.‬‬

‫‪ro‬‬
‫• از سیستم زمین به منظور افزایش ایمنی‬
‫افراد داخل و اطراف پست و همچنین حفاظت‬

‫‪G‬‬
‫تجهیزات و وسایل فشار ضعیف از اضافه‬
‫ولتاژهای غیر عادی سیستم استفاده شده و‬
‫‪FA‬‬ ‫عالوه بر نوترال ترانسها‪ ،‬بدنه فلزی کلیه‬
‫تجهیزات به آن متصل می گردد‪.‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪57M. Davarpanah‬‬

‫‪ .5‬سیستم زمین‬
‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪58M. Davarpanah‬‬

‫‪27‬‬
 ‫‪ .6‬سیستم حفاظت از صاعقه‬

‫‪up‬‬
‫• در پستهای فشار قوی هوایی از نوع باز جهت جلوگیری از برخورد‬
‫مستقیم صاعقه با تجهیزات از سیستم حفاظت از صاعقه استفاده می شود‪.‬‬

‫‪ro‬‬
‫• این چتر حفاظتی که در باالی تجهیزات فشار قوی قرار می گیرد‪ ،‬متشکل‬

‫‪G‬‬
‫از سیمهای فوالدی است که بلندترین نقاط استراکچرهای فلزی (گنتریها)‬
‫را به یکدیگر وصل کرده و به سیستم زمین پست متصل می گردد‪.‬‬

‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪59M. Davarpanah‬‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪60M. Davarpanah‬‬

‫‪28‬‬
 ES ES
FA FA
G G
ro ro
up up

29
 ‫‪ .7‬تجهیزات جانبی الکتریکی‬
‫‪ .1-7‬روشنایی محوطه و ساختمان کنترل‬

‫‪up‬‬
‫• به منظور داشتن دید مناسب بر روی تجهیزات‪ ،‬با هدف بازدید‪ ،‬سرویس‪ ،‬حفاظت و ‪...‬‬

‫‪ro‬‬
‫الزم است‪.‬‬
‫• روشنایی مورد نیاز و بهینه بایستی با نرم افزارهایی از قبیل ‪ Calculux‬و یا ‪Dialux‬‬

‫‪G‬‬
‫(به ویژه برای طراحی روشنایی داخل اتاق کنترل) به نحوی محاسبه گردد که عالوه بر‬
‫داشتن شدت روشنایی مورد نیاز در بخشهای مختلف‪ ،‬از یکنواختی مورد نیاز نیز‬

‫‪FA‬‬ ‫برخوردار باشد‪.‬‬

‫• جهت تامین روشنایی سوئیچگیر از پروژکتورهایی بر روی گنتریها و یا سیستم‬
‫روشنایی مرکزی با نصب پایه در داخل سوئیچگیر استفاده می شود‪ .‬روشنایی جاده های‬
‫‪ES‬‬
‫دسترسی با چراغهای خیابانی و دیوار اطراف پست معموال با پروژکتورهایی بر روی دیوار‬
‫تامین می گردد‪.‬‬
‫• تعدادی چراغ با تغذیه ‪ dc‬در اتاق کنترل و راهروهای ساختمان کنترل و در مجاورت‬
‫ترانس قدرت به عنوان ‪ Emergency Lighting‬الزامی است‪.‬‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪30‬‬
 ‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪ .7‬تجهیزات جانبی الکتریکی‬

‫‪ .2-7‬سیستم کابل‬
‫در پستهای انتقال حجم قابل توجهی کابل در موارد زیر به کار می رود‪:‬‬
‫‪up‬‬

‫• انتقال مقادیر اندازه گیری شده ولتاژ و جریان به ساختمان کنترل‬

‫• ارسال فرامین کنترلی یا حفاظتی بصورت اتوماتیک یا دستی به کلید قدرت‪،‬‬
‫‪ro‬‬

‫ترانسفورماتور و سکسیونر‬
‫• کابل فشار متوسط از ترانس قدرت به اتاق سوئیچگیر فشار متوسط در ساختمان کنترل‬
‫‪G‬‬

‫‪(Interlock,‬‬ ‫• مدارات ارتباطی بین سیستمهای حفاظتی با یکدیگر و با کلید و سکسیونر‬

‫)… ‪Interface,‬‬
‫‪FA‬‬

‫این کابل ها بطور منظم در کانالهای سرپوشیده در محوطه پست به سمت ساختمان‬
‫کنترل هدایت می شوند‪ .‬در صورت لزوم در برخی قسمتها (معموال برای هر فیدر) از‬
‫‪ES‬‬

‫یک تابلو جهت تجمع و تقسیم و کاهش تعداد کابل ها در محوطه سوئیچگیر استفاده‬
‫می شود که به آن )‪ Marshaling Box (Kiosk‬گویند‪.‬‬
‫‪66M. Davarpanah‬‬

‫‪31‬‬
 ‫‪ .7‬تجهیزات جانبی الکتریکی‬
‫‪ .2-7‬سیستم کابل‬

‫‪up‬‬
‫کانال های کابل موجود در سوئیچگیر‬

‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪67M. Davarpanah‬‬

‫‪ .7‬تجهیزات جانبی الکتریکی‬

‫‪ .3-7‬سیستم تغذیه داخلی ‪AC -‬‬

‫• مصرف کنندگان سه فاز (با ولتاژ نامی ‪ 400‬ولت) یا تکفاز (با ولتاژ نامی ‪ 230‬ولت) در‬
‫‪up‬‬

‫پست فشار قوی وجود دارد‪.‬‬

‫‪ro‬‬

‫• سیستم تغذیه ‪ AC‬معموال از دو ترانسفورماتور کمکی پست تامین می شود‪.‬‬

‫‪G‬‬

‫• در صورت نیاز برای داشتن قابلیت اطمینان باالتر‪ ،‬از یک ترانس توزیع با تغذیه از پست‬
‫مجاور و همچنین دیزل ژنراتور استفاده می شود‪.‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪68M. Davarpanah‬‬

‫‪32‬‬
Typical Single Line Diagram of AC System (LVAC)

up
ro
G
Auto Changeover

FA ACO
ES

69M. Davarpanah

Essential Bus of AC System

up
ro
G
FA
ES

70M. Davarpanah

33
 Non-Essential Bus of AC System

up
ro
G
FA
ES

71M. Davarpanah

up
ro
G
FA

LVAC
Panel
ES

34
 ‫‪ .7‬تجهیزات جانبی الکتریکی‬
‫‪ .3-7‬سیستم تغذیه داخلی ‪DC -‬‬

‫‪up‬‬
‫• مصرف کنندگان مختلف موجود در پست های فشار قوی با تغذیه ‪ ،DC‬دارای ولتاژهای‬
‫نامی به شرح زیر هستند ‪:‬‬

‫‪ro‬‬
‫‪ 48‬ولت برای سیستم مخابراتی‬ ‫–‬
‫‪ 110‬ولت برای تغذیه رله ها و سایر تجهیزات ابزار دقیق‪ ،‬مدارهای کنترل و روشنایی اضطراری‬ ‫–‬

‫‪G‬‬
‫‪ 12‬ولت برای بی سیم (در برخی از پست ها)‬ ‫–‬
‫تغذیه موتور مکانیزم فرمان کلید قدرت و سکسیونر و تپ چنجر ترانسفورماتورها می تواند ‪110‬‬ ‫–‬
‫ولت ‪ DC‬یا ‪ 220‬ولت ‪ AC‬باشد‪.‬‬

‫‪FA‬‬
‫• سیستم تغذیه ‪ DC‬از مجموعه باطریهای موجود در پست تامین می شود که‬
‫توسط ‪ Battery Charger‬همواره تحت شارژ کامل قرار دارند و در صورت معیوب‬
‫‪ES‬‬
‫شدن باطری شارژر و یا بی برقی کامل پست قادرند برای مدت معینی توان مورد‬
‫نیاز تجهیزات با تغذیه ‪ dc‬را تامین نمایند‪ .‬بهتر است تغذیه مکانیزم فرمان کلید و‬
‫سکسیونرها‪ dc ،‬باشد تا در مواقع بی برقی کامل پست بتوان مانورهای مورد نیاز را‬
‫اجرا نمود‪.‬‬
‫‪73M. Davarpanah‬‬

‫‪Typical Single Line Diagram of DC System in small S.S.‬‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪74M. Davarpanah‬‬

‫‪35‬‬
 ‫‪ .8‬تجهیزات جانبی غیر الکتریکی‬

‫‪up‬‬
‫• در پستهای بزرگ که دید کافی از ساختمان کنترل به درب ورودی وجود ندارد‬
‫از ساختمان نگهبانی در مجاورت درب اصلی استفاده می شود‪ .‬در پستهای‬
‫کوچک معموال درب بازکن مجهز به دوربین (آیفون تصویری) کفایت می کند‪.‬‬

‫‪ro‬‬
‫• به منظور دسترسی به تجهیزات فشارقوی (به ویژه ترانس و کلید قدرت) جهت‬

‫‪G‬‬
‫سرویس‪ ،‬تعمیر‪ ،‬نگهداری و تعمیر آنها الزم است از جاده دسترسی با عرض‬
‫مناسب در اطراف و گاهی در داخل سوئیچگیر استفاده شود‪ .‬معموال عرض جاده‬
‫ورودی به پست تا مجاورت ترانسفورماتورها حدود ‪ 6‬متر بوده و سایر جاده ها‬
‫‪FA‬‬ ‫می تواند با عرض کمتر باشد‪.‬‬
‫• تجهیزاتی نظیر ترانس و راکتور که حجم زیادی از روغن داخل آنها وجود دارد‪،‬‬
‫‪ES‬‬
‫آتش زا بوده و بایستی جهت اطفاء حریق احتمالی و جلوگیری از گسترش آن‬
‫چاره اندیشی نمود‪.‬‬

‫‪75M. Davarpanah‬‬

‫‪ .8‬تجهیزات جانبی غیر الکتریکی‬

‫سیستمهای اطفاء حریق‬
‫• وجود چند ده تن روغن در ترانسفورماتور قدرت که امکان آتش گرفتن آن در صورت‬
‫‪up‬‬

‫خروج روغن از ترانسفورماتور ناشی از موارد زیر و رسیدن به دمای باالتر از ‪: 150 ⁰C‬‬
‫– شکستن بوشینگ‬
‫‪ro‬‬

‫– عملکرد شیر فشار شکن روغن )‪(Pressure relief valve‬‬

‫– نشتی روغن از رادیاتور‪ ،‬شیرها یا محل های اتصال بخشهای مختلف تانک‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪76M. Davarpanah‬‬

‫‪36‬‬
 ‫‪ .8‬تجهیزات جانبی غیر الکتریکی‬
‫سیستمهای اطفاء حریق‬

‫‪up‬‬
‫• از ‪ Detector‬های دود و شعله به ترتیب در کاربردهای ‪ Indoor‬و ‪ Outdoor‬در‬

‫‪ro‬‬
‫سیستم اعالن حریق استفاده می شود‪.‬‬
‫• از روش "اسپری آب" برای اطفای حریق در کاربرد ‪ Outdoor‬استفاده می شود‪.‬‬

‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪ .8‬تجهیزات جانبی غیر الکتریکی‬

‫سیستمهای اطفاء حریق‬
‫• عدم استفاده از روشهای خودکار اطفای حریق ‪ Indoor‬نظیر فوم‪ ،‬گاز (دی اکسید کربن‬
‫‪up‬‬

‫یا نیتروژن) یا اطفاکننده های شیمیایی برای خاموش کردن ترانسفورماتور ‪: Outdoor‬‬
‫– هزینه ی زیاد تامین و نگهداری از این سیستم ها‬
‫‪ro‬‬

‫– پسماندهای مضر سیستم های مذکور برای محیط زیست‬

‫– نیاز به ذخیره سازی در حجم باال برای کاربردهای فضای باز‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬

‫• نکات مورد توجه توسط مامور آتش نشانی ‪:‬‬

‫‪ES‬‬

‫– لزوم محدودکردن مسیر انتشار روغن مشتعل در سطح پست‬

‫– استفاده از فوم برای اطفای حریق‬

‫‪37‬‬
 ‫‪ -9‬تاسیسات ساختمانی‬

‫‪up‬‬
‫‪ -9-1‬سازه های فلزی )‪(Steel Structure‬‬
‫‪ -9-2‬فونداسیون )‪(Foundation‬‬

‫‪ro‬‬
‫‪ -9-3‬اتاق کنترل )‪(Control Room‬‬

‫‪G‬‬
‫‪ -9-4‬اتاق رله )‪(Relay Room‬‬

‫‪FA‬‬ ‫‪ -9-5‬اتاق باطری )‪(Battery Room‬‬

‫‪ -9-6‬اتاق سوئیچگیر فشار متوسط )‪(Switchgear Room‬‬
‫‪ES‬‬
‫‪ -9-7‬اتاقهای جنبی نظیر اتاقهای استراحت‪ ،‬کنفرانس‪ ،‬بایگانی‪،‬‬
‫آشپزخانه‪ ،‬انبار‪ ،‬دستشویی‪ ،‬حمام و اتاق مخابرات‬
‫‪79M. Davarpanah‬‬

‫‪ -9-1‬سازه های فلزی )‪(Steel Structure‬‬

‫• استقرار تجهیزات فشار قوی‬

‫‪up‬‬

‫• رعایت فاصله ایمنی از قسمتهای برقدار‪:‬‬

‫‪ro‬‬

‫ارتفاع سازه های فلزی به نحوی است که افراد‬

‫آزادانه در زیر تجهیزات برقدار با دستهای کشیده به‬
‫‪G‬‬

‫طرف باال تردد کنند‪ .‬برای این منظور بایستی ارتفاع‬

‫استراکچر و قسمتهای فلزی زیر تجهیزات بیشتر از‬
‫‪FA‬‬

‫‪ 2.5‬متر باشد‪.‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪80M. Davarpanah‬‬

‫‪38‬‬
 ES ES
FA FA
G G
ro ro
up up

39
 ‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪ -9-1‬سازه های فلزی )‪(Steel Structure‬‬

‫گنتری )‪ (Gantry‬معروفترین سازه پست است که هادیهای خط‬

‫انتقال هوایی در ابتدای ورود به پست به آن متصل می گردند‪.‬‬
‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪84M. Davarpanah‬‬

‫‪40‬‬
(Steel Structure) ‫ سازه های فلزی‬-9-1
‫اتصال برج انتهایی به گنتری پست‬

up
ro
G
FA
ES

up
ro
G
FA
ES

86M. Davarpanah

41
 ‫‪ -9-2‬فونداسیون )‪(Foundation‬‬

‫‪up‬‬
‫• تجهیزات پست و سازه های فلزی دارای وزن باالیی بوده و الزم است که بر روی‬
‫فونداسیون با ابعاد مناسب نصب گردند‪.‬‬

‫‪ro‬‬
‫• فونداسیونها از نوع بتن مسلح (آرماتوردار) بوده و معموال از سطح تمام شده‬

‫‪G‬‬
‫پست حدود ‪ 15‬سانتی متر باالتر می باشند‪.‬‬
‫• فونداسیون بایستی عالوه بر تحمل نیروهای استاتیکی و ثابت ناشی از وزن‬
‫‪FA‬‬
‫تجهیزات‪ ،‬قادر به تحمل نیروهای اضافی ناشی از اتصال کوتاه‪ ،‬زلزله‪ ،‬باد شدید و‬
‫‪ ...‬نیز باشند‪.‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪87M. Davarpanah‬‬

‫‪ -9-3‬اتاق کنترل )‪(Control Room‬‬

‫• محل استقرار اپراتور پست بوده و اپراتور از طریق آن قادر به کنترل تجهیزات‬
‫پست است‪.‬‬
‫‪up‬‬

‫• تابلوهای موجود در اتاق کنترل عبارتند از‪:‬‬

‫• تابلوهای کنترل فیدرها به همراه تجهیزات نمایش دهنده کمیات اندازه گیری شده‬
‫‪ro‬‬

‫)‪(Control Panel‬‬
‫• تابلوهای کنترل ولتاژ –کنترل اتوماتیک تپ ترانسفورماتور ‪(AVR Panel) -‬‬
‫‪G‬‬

‫• تابلوی سنکروسوپ )‪(Synchroscope Panel‬‬

‫• ثبات وقایع )‪(Event Recorder‬‬
‫• ثبات خطا )‪(Fault Recorder‬‬
‫‪FA‬‬

‫• در پستهای کوچک‪ ،‬ممکن است تابلوهای تغذیه داخلی ‪ AC‬و ‪ DC‬و همچنین تابلوهای‬
‫حفاظتی نیز در این اتاق قرار دارند‪.‬‬
‫‪ES‬‬

‫این تابلوها به شکل منظمی در اتاق کنترل چیده می شوند که نحوه چیدمان آنها در نقشه ای‬
‫تحت عنوان ‪ Panel Arrangement‬ارایه می شود‪.‬‬

‫‪42‬‬
(Control Room) ‫ اتاق کنترل‬-9-3

up
ro
G
FA
ES

up
ro
G
FA
ES

43
 up
ro
G
FA Panel Arrangement
132 kV Substation
ES

91M. Davarpanah

up
ro
G
FA
ES

93M. Davarpanah

44
 ‫‪ -9-3‬اتاق کنترل )‪(Control Room‬‬
‫• در فیدرهای فشار قوی معموال هر تابلوی کنترل به یک فیدر اختصاص‬

‫‪up‬‬
‫می یابد و از طریق این تابلو اعمال زیر انجام می شود‪:‬‬
‫• فرمان قطع و وصل به کلید قدرت و معموال به سکسیونر ارسال می شود‪.‬‬

‫‪ro‬‬
‫• کمیات اندازه گیری شده (ولتاژ‪ ،‬جریان‪ ،‬توان و انرژی) قابل مشاهده است‪.‬‬
‫• یک پنجره آالرم )‪ (Alarm Unit‬و تعدادی المپ هشدار دهنده بر روی تابلو تعبیه شده است‬

‫‪G‬‬
‫که عالئم هشدار دهنده و یا خبر دهنده را به اطالع اپراتور می رساند‪.‬‬
‫تابلوهای کنترل مطابق شمای تک خطی پست کنار یکدیگر چیده شده و بر اساس‬
‫‪FA‬‬
‫دیاگرام تک خطی ساده شده پست‪ ،‬دیاگرام میمیک )‪ (Mimic Diagram‬با نوارهای‬
‫رنگی روی هر تابلو نقش بسته است و رنگ آنها (و نیز دیاگرام تک خطی) عبارتنداز‪:‬‬
‫‪ -‬قرمز ‪ 230 :‬کیلوولت (شماره ‪)8‬‬ ‫‪ -‬بنفش ‪ 400 :‬کیلوولت (شماره ‪)9‬‬
‫‪ES‬‬
‫‪ -‬آبی یا قهوه ای روشن‪ 63 :‬کیلوولت (شماره ‪)6‬‬ ‫‪ -‬سبز ‪ 132 :‬کیلوولت (شماره ‪)7‬‬
‫‪ -‬سفید‪ 20 :‬کیلوولت و کمتر (شماره ‪ 4‬یا ‪)3‬‬ ‫‪ -‬نارنجی ‪ 33 :‬کیلوولت (شماره ‪)5‬‬

‫• معموال برای سه یا چهار فیدر فشار متوسط‪ ،‬یک تابلوی کنترل در نظر گرفته می‬
‫شود که این تابلو نیز دارای ویژگیهای فوق الذکر است‪.‬‬
‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪95M. Davarpanah‬‬

‫‪45‬‬
 up
ro
G
FA
ES

96M. Davarpanah

up
ro
G
FA
ES

98M. Davarpanah

46
 ‫‪ -9-4‬اتاق رله )‪(Relay Room‬‬

‫‪up‬‬
‫• در پستهای انتقال (‪ 230‬و ‪ 400‬کیلوولت) و یا پستهای فوق توزیع‬
‫بزرگ اتاق مجزایی در ساختمان کنترل به نام اتاق رله با ویژگیهای زیر‬

‫‪ro‬‬
‫در نظر گرفته می شود‪:‬‬

‫‪G‬‬
‫• محل استقرار تابلوهای مربوط به رله های حفاظتی است‪.‬‬
‫• تابلوهای تغذیه داخلی ‪ AC‬و ‪ DC‬و گاهی تابلوهای مربوط به سیستم‬
‫‪FA‬‬ ‫مخابراتی نیز در این اتاق نصب می گردد‪.‬‬
‫• دسترسی به رله های حفاظتی جهت تغییر تنظیمات و یا ‪ reset‬نمودن رله‬
‫‪ES‬‬
‫هایی که تریپ داده اند‪ ،‬الزم بوده و لذا نیازی به استقرار آنها در اتاق کنترل‬
‫نیست و در پستهای بزرگ از اتاق رله در مجاورت اتاق کنترل برای این منظور‬
‫استفاده می شود‪.‬‬
‫‪99M. Davarpanah‬‬

‫‪Protection Relay Panels‬‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪100M. Davarpanah‬‬

‫‪47‬‬
 ‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪101M. Davarpanah‬‬

‫‪ -9-5‬اتاق باطری )‪(Battery Room‬‬

‫• تغذیه ‪ dc‬پستها شامل ‪ 110‬ولت (جهت تجهیزات کنترلی‪ ،‬حفاظتی‪،‬‬
‫مکانیزم موتوری تجهیزات و روشنایی اضطراری) و ‪ 48‬ولت (به منظور‬
‫‪up‬‬

‫استفاده در سیستم مخابراتی) است که از باطریهای قابل شارژ برای این‬

‫منظور استفاده می شود‪.‬‬
‫‪ro‬‬

‫• ظرفیت مجموعه باطریها بر اساس میزان مصرف پست تعیین شده و در‬
‫‪G‬‬

‫پستهای انتقال و فوق توزیع بزرگ‪ ،‬برای داشتن قابلیت اطمینان بیشتر‪،‬‬
‫از دو مجموعه باطری استفاده می شود‪.‬‬
‫‪FA‬‬

‫• کلیه باطریها به همراه جعبه فیوز‪ ،‬در یک اتاق مجزای ضد اسید به نام‬
‫اتاق باطری نصب می شوند که در قسمت بیرونی ساختمان کنترل قرار‬
‫‪ES‬‬

‫گرفته است‪ .‬این اتاق بایستی دارای تهویه مناسب باشد‪،‬کف آن از‬
‫سرامیک پوشیده شده و به دور از نور آفتاب باشد‪.‬‬

‫‪48‬‬
 ‫‪ -9-6‬اتاق سوئیچگیر فشار متوسط )‪(Switchgear Room‬‬

‫‪up‬‬
‫• در پستهایی که دارای سوئیچگیر فشار متوسط هستند‪ ،‬کلیه تجهیزات‬
‫مربوط به هر یک از فیدرهای ورودی و خروجی فشار متوسط شامل کلید‬

‫‪ro‬‬
‫قدرت‪ ،CT ،‬باس بار و تجهیزات کنترلی و حفاظتی در داخل یک تابلوی‬
‫فشار متوسط نصب می شود‪.‬‬

‫‪G‬‬
‫• این تابلوها داخل اتاق سوئیچگیر فشار متوسط (در مجاورت اتاق کنترل)‬
‫‪FA‬‬
‫مطابق شمای تک خطی پست کنار یکدیگر چیده می شوند‪.‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪103M. Davarpanah‬‬

‫‪Switchgear, Medium Voltage‬‬

‫) ‪( 20 kV Panels‬‬
‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪104M. Davarpanah‬‬

‫‪49‬‬
 LV Compartments
➢ Metering Devices

up
➢ Protection Relays
➢ Control Switches
➢ Alarm units, Lamps

ro
Indications Busbar
compartment

G
Breaker
compartment
FA
ES
PT
compartment Cable and CT
compartment
105M. Davarpanah

‫• کلید قدرت بصورت کشویی بیرون آمده و از ولتاژ ایزوله‬

.‫ لذا نیازی به استفاده از سکسیونر در هر فیدر ندارد‬،‫می شود‬
up
ro
G
FA
ES

106M. Davarpanah

50
 Some MV Panel specification

up
•Each panel has a piece of primary apparatus (CB, Busbar, isolator)
and a certain amount of secondary apparatus (protection relays,

ro
measuring instruments, pushbuttons). This apparatus is generally
mounted inside the low voltage compartment.

G
• The busbar and the termination compartments shall be effectively

FA
sealed against the C.B. compartment to prevent the ingress of
contaminations and ionized gases that could lead to an arc fault.

• The operation mechanism of CB is based on spring. The spring

ES
shall be charged by an electrical motor automatically and hand
charging is possible, too. A suitable indication of “spring charged”
and “spring discharged” conditions is used in front of CB case.
107M. Davarpanah

‫ حفاظت و اندازه گیری‬،‫ سیستم کنترل‬.10

‫• وظیفه سیستمهای حفاظتی تشخیص سریع خطا در شبکه قدرت است که با‬
.‫ارسال فرمان به کلید قدرت قسمتهای معیوب را از شبکه جدا می کند‬
up

‫• با استفاده از سیستمهای کنترلی می توان کلیدهای قدرت و سکسیونرها را با‬

ro

.‫رعایت اینترالکهای الکتریکی قطع و وصل نمود و تپ ترانسفورماتور را تغییر داد‬

G

‫• سیستمهای اندازه گیری وظیفه اندازه گیری پارامترها و کمیات الکتریکی را در‬
cosφ ،‫ وارمتر‬،‫ وات متر‬،‫ ولت متر‬،‫هنگام کار عادی بر عهده دارند و شامل آمپرمتر‬
‫ گاهی از یک مولتی متر دیجیتال به نام‬.‫متر و سنجش هارمونیک می باشند‬
FA

‫ استفاده می شود که تمام این کمیات را اندازه گیری و ثبت می‬Measuring Center
.‫نماید‬
ES

108M. Davarpanah

51
 ‫‪ .11‬سیستمهای جبران کننده توان راکتیو‬

‫‪up‬‬
‫• از خازن موازی)‪ (Shunt Capacitor‬به منظور اصالح ضریب توان‪ ،‬آزاد‬
‫سازی ظرفیت انتقال جریان خط و ترانسفورماتور‪ ،‬کنترل ولتاژ و کاهش‬

‫‪ro‬‬
‫تلفات استفاده می شود‪ .‬خازنهای موازی معموال در پستهای توزیع و یا‬
‫فیدرهای فشار ضعیف نصب می شوند ولی گاهی در پستهای فوق توزیع و‬

‫‪G‬‬
‫عمدتا در سطح فشار متوسط نیز بکار می رود‪ .‬بعالوه به ندرت از خازن‬
‫های موازی فشار قوی در پست های انتقال نیز استفاده می شود‪.‬‬
‫‪FA‬‬
‫• راکتور موازی )‪ (Shunt Reactor‬در موارد زیر بکار می رود ‪:‬‬
‫‪ES‬‬
‫• جبران خازن خطوط انتقال و جلوگیری از افزایش ولتاژ انتهای خطوط کم بار (یا بی بار)‬
‫• بهبود شرایط سنکرونایزینگ خط انتقال با شبکه‬
‫• بهبود شرایط وصل مجدد )‪ (Recloser‬تکفاز با اضافه کردن راکتور نوترال‬
‫‪109M. Davarpanah‬‬

‫‪ .11‬سیستمهای جبران کننده توان راکتیو‬

‫• با توجه به نوع کاربرد می توان راکتور را بر روی باس بار‪ ،‬در دو انتهای‬
‫خط انتقال و یا بر روی سیم پیچ ثالثیه ترانسفورماتور قرار داد‪.‬‬
‫‪up‬‬

‫• راکتور سر خط معموال با سکسیونر به خط انتقال متصل شده و لذا قابل‬

‫‪ro‬‬

‫قطع و وصل در خط برق دار نیستند )‪ (Non-switchable‬و برای کنترل و‬

‫‪G‬‬

‫حفاظت آنها از کلید قدرت خط انتقال استفاده می شود‪ .‬راکتورهای باس‬

‫بار و نیز راکتور متصل به سیم پیچ ثالثیه ترانسفورماتور معموال مجهز به‬
‫‪FA‬‬

‫کلید قدرت بوده و لذا قابل قطع و وصل )‪ (Switchable‬هستند‪.‬‬

‫‪ES‬‬

‫‪110M. Davarpanah‬‬

‫‪52‬‬
 ‫‪ .12‬سیستمهای مخابراتی‬

‫‪up‬‬
‫• این سیستم جهت انتقال وضعیت کلیدهای قدرت و برخی کمیات اندازه‬
‫گیری شده به مرکز کنترل )‪ ،(Telemetry‬ارسال و یا دریافت سیگنالهای‬

‫‪ro‬‬
‫حفاظتی از پستهای مجاور )‪ (Tele protection‬و انجام مکالمه با مرکز‬
‫کنترل و یا پستهای مجاور مورد استفاده قرار گرفته و معموال یکی از انواع‬

‫‪G‬‬
‫زیر است‪:‬‬
‫‪• PLC‬‬
‫‪• Fiber Optic‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬
‫‪• Micro-wave‬‬

‫‪111M. Davarpanah‬‬

‫‪ .12‬سیستمهای مخابراتی‬
‫حفاظت از راه دور به کمک ارسال سیگنال کاهش برد مجازکننده تریپ )‪(PUTT‬‬
‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪112M. Davarpanah‬‬

‫‪53‬‬
 ‫سیستم ‪(Power Line Carrier) PLC‬‬

‫• سیگنال مخابراتی در محدوده فرکانسی ‪ 30‬تا ‪ 500‬کیلوهرتز از طریق یک یا دو‬

‫‪up‬‬
‫فاز خط انتقال و معموال با سرعت ‪ 600‬یا ‪ 1200‬بیت در ثانیه ارسال شده و در‬
‫انتهای خط انتقال توسط الین تراپ‪ CVT ،‬و سایر تجهیزات این سیستم‪ ،‬سیگنال‬

‫‪ro‬‬
‫مخابراتی از ولتاژ فشار قوی جدا می شود‪.‬‬

‫‪G‬‬
‫• با توجه به اینکه انتقال سیگنال از طریق خط انتقال انجام می شود‪ ،‬اجرای این‬

‫‪FA‬‬
‫سیستم ساده و ارزان بوده و در اکثر پستهای ایران استفاده شده است‪.‬‬

‫• در پستهایی که نیازی به حضور اپراتور در پست نبوده )‪ (Un-man‬و کنترل پست از‬
‫‪ES‬‬
‫مرکز کنترل انجام می شود به دلیل سرعت پایین این سیستم و لزوم ارسال حجم‬
‫باالی اطالعات پست به مرکز کنترل‪ ،‬نمی توان از این سیستم استفاده کرد‪.‬‬

‫‪113M. Davarpanah‬‬

‫• تجهیزات مربوط به مخابرات مبتنی بر ‪PLC‬‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪114‬‬

‫‪54‬‬
 ‫‪up‬‬
‫• تجهیزات‬

‫‪ro‬‬
‫‪PLC‬‬ ‫‪ LMU‬و‬

‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪116‬‬

‫سیستم ‪Microwave‬‬
‫• سیگنال مخابراتی به صورت امواج رادیویی و بدون سیم منتقل شده و‬
‫توسط گیرنده های رادیویی در مقصد دریافت می شود‪:‬‬
‫‪up‬‬

‫• برای انتقال سیگنالهای کنترلی از مرکز کنترل )‪ (Tele-control‬و ارسال‬

‫سیگنالهای وضعیت و اندازه گیری شده به مرکز کنترل )‪ (Telemetry‬و‬
‫‪ro‬‬

‫انجام مکالمه مناسب است ولی برای ‪ Tele-protection‬قابلیت اطمینان‬

‫کافی را نداشته و معموال برای این منظور استفاده نمی شود‪.‬‬
‫‪G‬‬

‫• برد آن در حد چند ده کیلومتر بوده و در فواصل بیشتر نیاز به تقویت‬

‫کننده )‪ (Repeater‬دارد‪.‬‬
‫‪FA‬‬

‫• به عنوان نمونه این سیستم جهت ارسال حجم باالیی از اطالعات پستها‬
‫به مرکز کنترل مورد استفاده قرار گرفته است و کمتر به عنوان لینک‬
‫‪ES‬‬

‫مخابراتی بین یک پست و مرکز کنترل به کار می رود‪.‬‬

‫‪117M. Davarpanah‬‬

‫‪55‬‬
 ‫سیستم فیبر نوری )‪(Fiber Optic System‬‬

‫‪up‬‬
‫• فیبر نوری شامل چندین رشته بسیار نازک بوده که معموال از داخل سیم فوالدی‬
‫شیلد (گارد) خط انتقال عبور داده می شود‪.‬‬

‫‪ro‬‬
‫• هزینه اولیه اجرای این روش خیلی زیاد است (مگر اینکه در پروژه خطوط منتهی‬
‫به پست‪ ،‬از هادی محافظ ‪ OPGW‬استفاده شده باشد) ولی دارای پهنای باند وسیع و‬

‫‪G‬‬
‫‪ baud rate‬باالیی (در حد چندین مگابیت در ثانیه) می باشد‪.‬‬
‫• دارای سرعت زیاد انتقال اطالعات‪ ،‬نویز پذیری کم و قابلیت اطمینان باال بوده و در‬
‫‪FA‬‬ ‫اتوماسیون پست (پست های ‪ )DCS‬نیز مناسب می باشد‪.‬‬
‫• عالوه بر برآورده نمودن نیازهای مخابراتی پستهای انتقال می تواند با کاربردهای‬
‫‪ES‬‬
‫مخابراتی دیگری نیز (اینترنت‪ ،‬مرکز مخابراتی‪ ،‬تلویزیون و ‪ )...‬مورد استفاده قرار‬
‫گیرد‪.‬‬
‫‪118M. Davarpanah‬‬

‫• عالوه بر سه سیستم مخابراتی اصلی‪ ،‬معموال از تلفن کابلی نیز استفاده می شود‪.‬‬
‫• برای ارتباط سریع با مرکز کنترل از سیستم تلفن مستقیم معروف به ‪DTS‬‬
‫استفاده می شود‪.‬‬
‫• گاهی از بی سیم به عنوان سیستم مکمل تلفن و یا جایگزین آن و همچنین در‬
‫‪up‬‬

‫کاربردهایی نظیر تعمیرات خطوط انتقال استفاده می شود‪.‬‬

‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫تلفن ‪ DTS‬در مرکز کنترل (دیسپاچینگ)‬

‫‪56‬‬
 ‫‪ Dark Mimic‬در مرکز کنترل شبکه‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪120M. Davarpanah‬‬

‫مونیتورینگ وضعیت شبکه و پارامترهای اندازه گیری شده‬

‫و امکان ارسال فرمان از مرکز کنترل‬
‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪121M. Davarpanah‬‬

‫‪57‬‬
‫پارامترهای مهم در طراحی پستها‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫• اطالعات الکتریکی‬

‫‪G‬‬
‫• پارامترهای محیطی‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪122M. Davarpanah‬‬

‫اطالعات الکتریکی‬
‫‪Electrical Information‬‬
‫‪up‬‬

‫• ولتاژ نامی )‪(Un‬‬

‫• ولتاژ حداکثر کار )‪(Um‬‬
‫‪ro‬‬

‫• فرکانس نامی‬
‫‪G‬‬

‫• جریان نامی‬
‫• جریان اتصال کوتاه‬
‫‪FA‬‬

‫• سطح عایقی )‪(BIL‬‬

‫• سیستم اتصال فازها‬
‫‪ES‬‬

‫‪123M. Davarpanah‬‬

‫‪58‬‬
 ‫ولتاژ نامی )‪(Un‬‬

‫‪up‬‬
‫‪Rated Voltage‬‬

‫• مقدار موثر ولتاژ خطی سیستم است که با توجه به مقادیر استاندارد و‬

‫‪ro‬‬
‫با توجه به پارامترهای زیر تعیین می شود‪:‬‬

‫‪G‬‬
‫✓ طول خط انتقال‬
‫✓ قدرت انتقالی (ظرفیت پست) و توجه به نیاز منطقه‬
‫‪FA‬‬ ‫✓ پستها و خطوط انتقال موجود‬
‫✓ مسایل مرتبط با پایداری شبکه‬
‫‪ES‬‬
‫✓ پارامترهای اقتصادی‬
‫✓ افت ولتاژ و تلفات‬
‫‪124M. Davarpanah‬‬

‫ولتاژ حداکثر کار )‪(Um‬‬

‫‪Highest Voltage‬‬
‫• حداکثر مقدار ولتاژ موثر خطی سیستم که ممکن است به صورت‬
‫دائمی در شبکه بوجود آید‪.‬‬
‫‪up‬‬

‫• با توجه به تنوع ولتاژ نامی در کشورهای مختلف و یا مناطق مختلف‬

‫‪ro‬‬

‫یک کشور‪ ،‬به منظور کاهش تنوع تولید‪ ،‬طراحی عایقی تجهیزات بر‬
‫اساس ولتاژ ‪ Um‬انجام می شود و گاهی سازندگان از این ولتاژ برای‬
‫‪G‬‬

‫معرفی تجهیزات خود استفاده می کنند‪ .‬مقادیر استاندارد این ولتاژها‬

‫عبارتند از‪:‬‬
‫‪FA‬‬

‫]‪Un [kV‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪63‬و‪66‬‬ ‫‪132‬‬ ‫‪230‬‬ ‫‪400‬‬

‫‪ES‬‬

‫]‪Um [kV‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪72.5‬‬ ‫‪145‬‬ ‫‪245‬‬ ‫‪420‬‬

‫‪125M. Davarpanah‬‬

‫‪59‬‬
 ‫فرکانس نامی‬

‫‪up‬‬
‫• فرکانس نامی سیستمهای قدرت ‪ 50‬یا ‪ 60‬هرتز می باشد‪.‬‬

‫‪ro‬‬
‫• فرکانس سیستم در طراحی ژنراتور‪ ،‬موتور و ترانسفورماتور به دلیل‬
‫تاثیر قابل توجه در تلفات و ابعاد هسته آهنی تاثیر قابل توجهی‬

‫‪G‬‬
‫دارد‪.‬‬

‫‪FA‬‬
‫• در سایر تجهیزات پست تاثیر فرکانس معموال محدود به اثر‬
‫پوستی )تاثیر ناچیز در مقاومت( شده و لذا این تجهیزات را می توان‬
‫‪ES‬‬
‫در هر دو فرکانس متداول استفاده نمود‪ .‬به ویژه استفاده از تجهیزات‬
‫ساخته شده در ‪ 60‬هرتز در فرکانس ‪ 50‬هرتز عموما بالمانع است‬
‫(به جز تجهیزات دارای هسته آهنی نظیر ترانسفورماتور)‪.‬‬
‫‪126M. Davarpanah‬‬

‫جریان نامی‬
‫‪Rated Current‬‬
‫• حداکثر جریانی است که تحت شرایط کار مشخص شده میتواند از‬
‫‪up‬‬

‫تجهیز عبور نموده و در حالت تعادل دمایی درجه حرارت از مقدار مجاز‬
‫تجاوز ننماید‪.‬‬
‫‪ro‬‬

‫• دمای مجاز عایق به جنس آن بستگی دارد و مطابق استاندارد عایقها در‬
‫‪G‬‬

‫یکی از کالسهای حرارتی زیر دسته بندی می شوند‪:‬‬

‫‪FA‬‬

‫کالس عایقی‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪E‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪C‬‬

‫حداکثر دمای مجاز عایق‬
‫‪95‬‬ ‫‪105 125 135 155 180 <180‬‬
‫در شرایط کارکرد نامی)‪(°C‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪127M. Davarpanah‬‬

‫‪60‬‬
 ‫جریان نامی‬

‫‪up‬‬
‫• به منظور تنوع زدایی در تیپ تجهیزات مورد استفاده که باعث تامین لوازم یدکی‬
‫کمتر می شود‪ ،‬تجهیزات فشار قوی نظیر کلید قدرت و سکسیونر در فیدرهای خط‬

‫‪ro‬‬
‫و ترانسفورماتور یک سوئیچگیر با مشخصات یکسانی انتخاب می شوند‪.‬‬

‫‪G‬‬
‫• مناسب است که جریان نامی مورد استفاده در تجهیزاتی که بصورت تیپ ساخته‬
‫نمی شود‪ ،‬بر اساس نیاز واقعی تعیین شود که شامل موارد زیر است ‪:‬‬
‫‪FA‬‬ ‫– هادی ها و اتصاالت مربوطه‬
‫– ترانسفورماتورهای جریان‬
‫– بخشهای جانبی ترانسفورماتور قدرت (تپ چنجر‪ ،‬بوشینگ و ‪CT‬های بکار رفته در داخل‬
‫‪ES‬‬
‫بوشینگ ترانسفورماتور که به ‪ Bushing CT‬معروف است)‬

‫‪129M. Davarpanah‬‬

‫جریان نامی‬
‫‪ .1‬جریان نامی فیدر خط‪:‬‬
‫‪ 63 -‬کیلوولت ‪ 600 :‬آمپر‬
‫‪up‬‬

‫‪ 132 -‬کیلوولت ‪ 800 :‬تا ‪ 1000‬آمپر‬

‫‪ 230 -‬کیلوولت ‪ 1200 :‬تا ‪ 2000‬آمپر‬
‫‪ro‬‬

‫‪ 400 -‬کیلوولت ‪ 2000 :‬تا ‪ 3000‬آمپر‬

‫‪G‬‬

‫‪ .2‬جریان نامی فیدر ترانسفورماتور ‪:‬‬

‫‪FA‬‬

‫به میزان ‪ 1.2‬برابر جریان نامی ترانسفورماتور‬

‫مربوطه با در نظر گرفتن توسعه آینده‬
‫‪ES‬‬

‫‪130M. Davarpanah‬‬

‫‪61‬‬
 ‫جریان اتصال کوتاه نامی‬

‫‪up‬‬
‫‪Rated Short Circuit Current‬‬

‫• جریان اتصال کوتاه نامی جهت انجام محاسبات حرارتی و مکانیکی در باس بارها‪،‬‬

‫‪ro‬‬
‫محاسبات سیستم زمین و تعیین قابلیت تحمل جریان اتصال کوتاه تجهیزات به‬
‫ویژه تعیین قدرت قطع کلیدها اهمیت دارد‪.‬‬

‫‪G‬‬
‫• جهت تنظیم رله ها از مقادیر واقعی جریان اتصال کوتاه و جریان عبوری از خط‬

‫‪FA‬‬ ‫یا ترانسفورماتور استفاده می شود‪.‬‬

‫• عبور جریان اتصال کوتاه از تجهیزات دارای دو اثر مکانیکی و حرارتی است‪.‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪131M. Davarpanah‬‬

‫شکل موج جریان اتصال کوتاه در شبکه و دور از ژنراتور‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪132M. Davarpanah‬‬

‫‪62‬‬
 ‫شکل موج و پارامترهای مهم جریان اتصال کوتاه‬

up
IEC 60909-1 R
− t

ro
ik (t ) = 2 I k [sin(t + u −  ) + e X sin( − u )]

G
X
 is the impedance angle = tg −1
R

I k =
cU n FA
u is the voltage angle at the beginning of the S.C.

, c is voltage factor
ES
3 Zk

133M. Davarpanah

up
ro
G
FA
ES

134M. Davarpanah

63
 ‫شکل موج جریان اتصال کوتاه در نزدیکی ژنراتور‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪135M. Davarpanah‬‬

‫مولفه های جریان اتصال کوتاه‬

‫‪ .1‬جریان اتصال کوتاه متقارن اولیه‬
‫‪up‬‬

‫‪Initial Symmetrical Short Circuit Current‬‬

‫این مولفه از جریان با ‪ I k‬نمایش داده می شود و عبارت است از مقدار موثر‬
‫جریان اتصال کوتاه در لحظه شروع خطا‪.‬‬
‫‪ro‬‬

‫‪ .2‬پیک جریان اتصال کوتاه ‪Peak Short Circuit Current‬‬

‫‪G‬‬

‫پیک جریان اتصال کوتاه که با ‪ ip‬نمایش داده می شود عبارت است از حداکثر‬
‫مقدار لحظه ای جریان بعد از شروع اتصال کوتاه‪ ip .‬معموال ‪ 2.5‬برابر ‪ I k‬در‬
‫‪FA‬‬

‫نظر گرفته می شود ولی مقدار دقیقتر آن با توجه به نسبت ‪ X/R‬سیستم‬

‫قدرت در باس مورد مطالعه از رابطه زیر بدست می آید‪.‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪i p =  2 I k‬‬ ‫‪,  = 1.02 + 0.98e −3R / X‬‬

‫‪136M. Davarpanah‬‬

‫‪64‬‬
 up
ro
G
FA
ES

137M. Davarpanah

up
ro
G
FA
ES

139M. Davarpanah

65
 ‫‪ .3‬جریان اتصال کوتاه حالت ماندگار‬

‫‪up‬‬
‫‪Sustained Short Circuit Current‬‬
‫مقدار موثر مولفه متقارن جریان اتصال کوتاه (پس از رسیدن به حالت‬

‫‪ro‬‬
‫ماندگار و از بین رفتن مولفه ‪ dc‬و ‪ ac‬میرایی ”‪ )“decaying dc & ac‬که با ‪Ik‬‬
‫نمایش داده می شود‪ .‬در اتصال کوتاه دور از ژنراتور‪ ،‬برابر ‪ I k‬می باشد‪.‬‬

‫‪G‬‬
‫مقادیر جریان اتصال کوتاه حالت ماندگار مطابق استاندارد عبارتند از‪:‬‬

‫‪FA‬‬
‫‪I k [kA] = 8 −10 −12.5 −16 − 20 − 25 − 31.5 − 40 − 45 − 50 − 63‬‬

‫‪ .4‬مدت زمان اتصال کوتاه‬

‫‪ES‬‬
‫‪Rated Duration of Short Circuit‬‬

‫‪140M. Davarpanah‬‬

‫تاثیرات ناشی از عبور جریان اتصال کوتاه از تجهیزات‬

‫‪ .1‬اثر حرارتی جریان اتصال کوتاه‬

‫‪up‬‬

‫• عبور جریان اتصال کوتاه از تجهیزات (ترانسفورماتور‪ ،CT ،‬هادیها‪،‬‬

‫اتصاالت‪ ،‬کلید و سکسیونر‪ ،‬خط انتقال) باعث ایجاد حرارت می شود‪.‬‬
‫‪ro‬‬

‫حرارت ایجاد شده مطابق رابطه ‪ Q=RI2t‬تابع زمان و جریان است‪.‬‬

‫‪G‬‬

‫• به دلیل تشخیص سریع جریان خطا توسط رله های حفاظتی‪،‬‬

‫‪FA‬‬

‫طراحی تجهیزات پست به نحوی است که درصورت عبور جریان‬

‫اتصال کوتاه از آنها در زمان محدود دمای آن از حد مجاز‬
‫اضطراری‪ ،‬تجاوز ننماید‪.‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪141M. Davarpanah‬‬

‫‪66‬‬
 ‫• زمان مجاز عبور جریان اتصال کوتاه نامی معموال ‪ 1‬ثانیه در‬

‫‪up‬‬
‫تجهیزات فشار قوی‪ 3 ،‬ثانیه در تجهیزات فشار متوسط و ‪ 2‬ثانیه‬
‫در ترانسفورماتور در نظر گرفته می شود‪.‬‬

‫‪ro‬‬
‫• کلید قدرت بایستی عالوه بر تحمل اضافه حرارت ناشی از عبور‬

‫‪G‬‬
‫جریان اتصال کوتاه بایستی قادر به قطع این جریان نیز باشد‪.‬‬

‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪142M. Davarpanah‬‬

‫‪ .2‬اثر الکترومکانیکی جریان اتصال کوتاه‬

‫• با عبور جریان میدان مغناطیسی ایجاد می گردد‪ .‬چنانچه این میدان از‬
‫قسمتهای حامل جریان بگذرد‪ ،‬طبق قانون لورنتز به آنها نیروی مکانیکی‬
‫‪up‬‬

‫)‪(F = L I  B‬‬ ‫وارد می شود‪.‬‬

‫• بزرگترین نیروی بین هادیها معموال به ازاء عبور جریان اتصال کوتاه دو‬
‫‪ro‬‬

‫فاز از هادیها بوجود می آید که بصورت دافعه بوده و باعث وارد شدن نیرو‬
‫‪G‬‬

‫به ترمینال تجهیزات می شود )‪. (IEC 60865‬‬

‫• نیروی اتصاالت کوتاه در تجهیزات (نظیر ترانسفورماتور) می تواند باعث‬

‫‪FA‬‬

‫خم شدن و یا دفرمه شدن هادی‪ ،‬از بین رفتن عایق و بروز شکست عایقی‬
‫یا تخلیه جزیی شود‪.‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪143M. Davarpanah‬‬

‫‪67‬‬
 ‫ساختمان سیم پیچ و نیروهای محوری اتصال کوتاه‬

up
ro
G
FA
ES

144M. Davarpanah

‫تغییر شکل هادی بین جدا سازها در راستای محوری‬

up

Conductor
Deflection
ro
G

Conductor
FA

Spacer
ES

145M. Davarpanah

68
‫مسیر شار در هسته و نیروهای شعاعی اتصال کوتاه‬

up
ro
G
FA
ES

146M. Davarpanah

(Buckling) ‫تغییر شکل مکانیکی سیم پیچ‬

up
ro
G
FA
ES

Forced Buckling Free Buckling

Inward bending between axial strips 147M. Davarpanah

69
 ‫• مقدار نیرو به پیک جریان اتصال کوتاه بستگی دارد‪.‬‬

‫‪up‬‬
‫• یکی از تایپ تستهای تجهیزات نظیر ترانسفورماتور‪ ،‬تست مکانیکی‬
‫اتصال کوتاه می باشد تا از تحمل اثرات سوء اتصال کوتاه توسط تجهیز نو‬

‫‪ro‬‬
‫اطمینان حاصل شود‪.‬‬

‫‪G‬‬
‫• گاهی موارد فنی‪-‬اقتصادی ایجاب می نماید تا سطح اتصال کوتاه با‬
‫استفاده از روشهایی نظیر جداسازی باسها و یا ترانسهای موازی‪ ،‬استفاده از‬
‫‪FA‬‬
‫راکتورهای سری‪ ،‬محدود کننده جریان خطا )‪ (FCL‬و ‪ ...‬کاهش یابد‪ .‬این‬
‫عمل به ویژه در پستهایی که سطح اتصال کوتاه آنها با گسترش شبکه‬
‫‪ES‬‬
‫بیش از مقدار قابل تحمل حرارتی و یا الکترومکانیکی بوده و یا با‬
‫محدودیت قطع جریان توسط کلید مواجه باشد‪ ،‬می تواند انجام شود‪.‬‬
‫‪148M. Davarpanah‬‬

‫)‪Operation of Fault Current Limiter (FCL‬‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪149M. Davarpanah‬‬

‫‪70‬‬
 ‫)‪Fault Current Limiter (FCL‬‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬
‫‪• Solves short-circuit problems in new substations and‬‬
‫‪substation extensions‬‬
‫‪• The peak short-circuit current will never be reached‬‬

‫‪150M. Davarpanah‬‬

‫سطح عایقی یا سطح ایزوالسیون تجهیزات‬

‫)‪Basic Insulation Level (BIL‬‬
‫‪up‬‬

‫عالوه بر اینکه تجهیزات بایستی حداکثر ولتاژ سیستم را بطور دائمی تحمل‬
‫‪ro‬‬

‫نمایند‪ ،‬بایستی توانایی تحمل اضافه ولتاژهای موقت و گذرای بوجود آمده در‬
‫‪G‬‬

‫شبکه را در مدت زمان مشخص داشته باشند‪ .‬مقدار قدرت تحمل این اضافه‬
‫ولتاژها توسط تجهیزات (عایق بین فاز‪-‬فاز و فاز‪-‬زمین) را سطح ایزوالسیون و‬
‫‪FA‬‬

‫یا سطح عایقی گویند‪.‬‬

‫‪ES‬‬

‫‪151M. Davarpanah‬‬

‫‪71‬‬
 ‫انواع سطح عایقی‬

‫‪up‬‬
‫سطح عایقی خارجی ‪ :‬مقدار اضافه ولتاژهای قابل تحمل توسط‬
‫مقره های عایقی تجهیزات و یا فواصل بین فازها که توسط هوا یا مقره از‬

‫‪ro‬‬
‫یکدیگر جدا شده اند‪ .‬ویژگی سطوح عایقی خارجی این است که از شرایط‬

‫‪G‬‬
‫محیطی متاثر می شوند‪.‬‬

‫سطح عایقی داخلی ‪ :‬مقدار اضافه ولتاژهای قابل تحمل توسط‬

‫‪FA‬‬
‫عایقهای داخلی تجهیزات که ممکن است از نوع جامد‪ ،‬مایع و یا گاز بوده‬
‫و از اثرات محیط محفوظ است را سطح عایقی داخلی نامند که معموال از‬
‫‪ES‬‬
‫سطح عایقی خارجی پایینتر در نظر گرفته می شود‪.‬‬

‫‪152M. Davarpanah‬‬

‫انواع اضافه ولتاژ قابل تحمل تجهیزات‬

‫‪ .1‬ولتاژ تحمل فرکانس قدرت‬

‫‪up‬‬

‫‪Rated Power Frequency Withstand Voltage‬‬

‫‪ro‬‬

‫‪ .2‬ولتاژ تحمل ضربه صاعقه‬

‫‪G‬‬

‫‪Rated Lightning Impulse Withstand Voltage‬‬

‫‪FA‬‬

‫‪ .3‬ولتاژ تحمل ضربه سوئیچینگ‬

‫‪Rated Switching Impulse Withstand Voltage‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪153M. Davarpanah‬‬

‫‪72‬‬
 ‫انواع اضافه ولتاژ در سیستم قدرت بر حسب استاندارد ‪IEC 60071-1‬‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪154‬‬

‫‪ .1‬ولتاژ تحمل فرکانس قدرت‬

‫این اضافه ولتاژها به ‪( Temporary Overvoltage‬اضافه ولتاژ موقت)‬
‫معروف بوده که عوامل ایجاد آنها عبارتند از‪:‬‬
‫‪up‬‬

‫• اضافه ولتاژ بین فازهای سالم و زمین در اثر اتصال کوتاه فاز به زمین‬
‫‪ro‬‬

‫• اثر فرانتی (اضافه ولتاژ انتهای خط بی بار ناشی از شارژ خازنی خط)‬
‫‪G‬‬

‫• کاهش ناگهانی بار (به ویژه افت بار ژنراتور و افزایش سرعت آن)‬
‫• اضافه ولتاژ ناشی از فرورزنانس به دلیل کلید زنی تکفاز و یا قطع هادی و‬
‫‪FA‬‬

‫غیره که معموال برای اجتناب از افزایش هزینه عایق کاری‪ ،‬در این مورد‬
‫پیشگیری را در اولویت اول قرار می دهند‪.‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪155M. Davarpanah‬‬

‫‪73‬‬
 ‫‪ .1‬ولتاژ تحمل فرکانس قدرت‬

‫‪up‬‬
‫• برقگیر نبایستی در برابر اضافه ولتاژهای موقتی عمل نماید‪.‬‬

‫‪ro‬‬
‫• سطح عایقی تحمل اضافه ولتاژ فرکانس قدرت تجهیزات بر اساس اضافه‬
‫ولتاژهای موقت تعیین می شود و تجهیزات بایستی این اضافه ولتاژها را در‬

‫‪G‬‬
‫مدت یک دقیقه تحمل نمایند‪.‬‬
‫• حداکثر ولتاژ فاز‪-‬زمین در فازهای سالم به ولتاژ نامی فاز‪-‬زمین در اثر‬
‫‪FA‬‬
‫اتصال کوتاه تکفاز را ضریب خطای زمین )‪ (Earth Fault Factor‬می نامند‪.‬‬
‫• ولتاژ نامی تحمل فرکانس قدرت بر حسب ‪ rms‬بیان می شود‪( .‬ولتاژهای‬
‫‪ES‬‬
‫‪ Un‬و ‪ Um‬نیز بر حسب ‪ rms‬بیان می شوند‪).‬‬

‫‪156M. Davarpanah‬‬

‫روشهای اتصال نوترال به زمین‬

‫‪up‬‬

‫• ‪ : Solidly Grounded‬اتصال مستقیم نوترال به زمین‬

‫‪ro‬‬

‫• )‪ : Compensated Earth (Impedance Grounded‬اتصال نوترال به‬

‫‪G‬‬

‫زمین با استفاده از مقاومت‪ ،‬راکتور یا خازن‬

‫‪FA‬‬

‫• ‪ : Ungrounded System‬نقطه نوترال به زمین متصل نمی شود‪.‬‬

‫‪ES‬‬

‫‪157M. Davarpanah‬‬

‫‪74‬‬
‫‪ .2‬ولتاژ تحمل ضربه صاعقه و سوئیچینگ – کالس ‪A‬‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪158M. Davarpanah‬‬

‫‪ .2‬ولتاژ تحمل ضربه صاعقه و سوئیچینگ – کالس ‪B‬‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪159M. Davarpanah‬‬

‫‪75‬‬
C ‫ ولتاژ تحمل ضربه صاعقه و سوئیچینگ – کالس‬.2
Standard phase-to-phase and phase-to-earth

up
insulation levels for Um ≥ 300 kV

ro
G
FA
ES

160M. Davarpanah

up
ro
G
FA
ES

163M. Davarpanah
IEC 60076-3 (Transformer)

76
 up
IEC 60071-2, 1996

ro
G
FA
ES

164M. Davarpanah

up
ro
G
FA

IEC 60071-2, 1996

ES

165M. Davarpanah

77
 ‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪166M. Davarpanah‬‬

‫سیستم اتصال فازها‬

‫معموال ترتیب نامگذاری فازها از شمال به جنوب و غرب به شرق است‬
‫‪up‬‬

‫‪A B C‬‬

‫‪A‬‬
‫‪ro‬‬

‫‪B‬‬
‫‪C‬‬
‫‪G‬‬

‫به هنگام اتصال خطوط مختلف به یک باس بار بایستی با توجه به نحوه‬
‫‪FA‬‬

‫جابجایی احتمالی فازها در مسیر خط انتقال از اتصال فازهای همنام به‬

‫یکدیگر اطمینان حاصل کرد‪.‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪169M. Davarpanah‬‬

‫‪78‬‬
 ‫نامگذاری فازها در استانداردهای مختلف‬

‫‪up‬‬
‫آلمان (به ویژه ترانسها)‬ ‫‪U‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪W‬‬

‫‪ro‬‬
‫فرانسه‬ ‫‪R‬‬ ‫‪S‬‬ ‫‪T‬‬

‫‪G‬‬
‫فرانسه (به ویژه نقشه های حفاظتی)‬ ‫‪0‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪8‬‬

‫‪FA‬‬ ‫انگلیس‬
‫آمریکا‬
‫‪R‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪ES‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪Y‬‬ ‫‪Z‬‬
‫استاندارد ‪IEC‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪C‬‬

‫‪170M. Davarpanah‬‬

‫اطالعات الکتریکی‬
‫‪Electrical Information‬‬
‫‪up‬‬

‫• ولتاژ نامی )‪(Un‬‬

‫• ولتاژ حداکثر کار )‪(Um‬‬
‫‪ro‬‬

‫• فرکانس نامی‬
‫‪G‬‬

‫• جریان نامی‬
‫• جریان اتصال کوتاه‬
‫‪FA‬‬

‫• سطح عایقی )‪(BIL‬‬

‫• سیستم اتصال فازها‬
‫‪ES‬‬

‫‪171M. Davarpanah‬‬

‫‪79‬‬
 ‫پارامترهای محیطی‬
‫‪Environmental Parameters‬‬

‫‪up‬‬
‫• درجه حرارت حداکثر مطلق‬
‫• درجه حرارت حداقل مطلق‬

‫‪ro‬‬
‫• حداکثر درجه حرارت متوسط روزانه‬

‫‪G‬‬
‫• ارتفاع از سطح دریا‬
‫• سرعت باد‬
‫‪FA‬‬ ‫• شتاب زلزله‬
‫• ضخامت یخ‬
‫‪ES‬‬
‫• آلودگی محیط‬
‫• رطوبت هوا‬
‫• تعداد روزهای وقوع رعد و برق (سطح ایزوکرونیک)‬
‫مطالعات زمین شناسی و نقشه برداری‬ ‫•‬
‫‪172M. Davarpanah‬‬

‫درجه حرارت محیط‬

‫• طراحی سیستمهای انتقال حرارت و یا تعیین جریان نامی تجهیزات بر‬
‫اساس حداکثر درجه حرارت محیط‬
‫‪up‬‬

‫• در طراحی ترانسفورماتور عالوه بر درجه حرارت حداکثر مطلق‪ ،‬حداکثر‬

‫درجه حرارت متوسط روزانه نیز اهمیت دارد‪.‬‬
‫‪ro‬‬

‫• حداقل درجه حرارت محیط از جنبه های زیر اهمیت دارد‪:‬‬

‫‪G‬‬

‫• خمیری شدن روغن عایقی که باعث افزایش ویسکوزیته آن می شود‬

‫• تبدیل گاز به مایع که باعث تغییر خواص فیزیکی و الکتریکی آن می شود‬
‫‪FA‬‬

‫• تنش کششی وارد بر هادی و تکیه گاه (مقره یا ترمینال تجهیزات)‬

‫‪ES‬‬

‫درجه حرارتهای محیط را بایستی الاقل بر اساس اطالعات آماری ‪ 30‬ساله تعیین نمود‪ .‬برای این‬
‫منظور می توان از طریق سالنامه های آماری هواشناسی آمار مربوط به چند سال گذشته را‬
‫استخراج نموده و این درجه حرارتها را تعیین کرد‪.‬‬
‫‪173M. Davarpanah‬‬

‫‪80‬‬
 ‫ارتفاع از سطح دریا‬

‫‪up‬‬
‫با افزایش ارتفاع‪ ،‬چگالی هوا کم شده و در نتیجه‬

‫‪ro‬‬
‫• ولتاژ تحمل عایق خارجی تجهیزات کاسته می شود‪.‬‬

‫‪G‬‬
‫ضریب تصحیح ‪ BIL‬عایق خارجی تجهیزات در ارتفاع باالتر از ‪ 1000‬متر‬
‫عبارتند از‪:‬‬
‫=‪K‬‬
‫‪FA‬‬ ‫‪1‬‬
‫)‪1 + 1.25 *10 −4 (h − 1000‬‬
‫‪ES‬‬
‫• تبادل حرارتی با محیط کمتر می شود‪.‬‬

‫‪174M. Davarpanah‬‬

‫سرعت باد‬
‫• یکی از نیروهای دینامیکی وارد بر هادیها‪ ،‬پایه ها و تجهیزات پست‬
‫است که بایستی در ترکیب منطقی با سایر نیروها در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪up‬‬

‫• نیروی باد وارد بر هادیهای هوایی عبارت است از‪:‬‬

‫‪Q = 0.625V 2 .C.D.R. sin 2 ‬‬
‫‪ro‬‬

‫‪ :V‬سرعت باد بر حسب ‪ m/s‬در ارتفاع وسط اسپن‬

‫‪G‬‬

‫‪ :D‬قطر هادی بر حسب متر‬

‫‪ :C‬در هادی با قطر بیش از ‪ 15‬میلیمتر برابر ‪ 1‬است‪.‬‬
‫‪FA‬‬

‫‪ :R‬ضریب کاهش اثر باد به دلیل اینکه تند باد همه اسپن را نمی پوشاند‪ .‬که‪:‬‬
‫‪ ، R=1‬اگر طول اسپن کمتر از ‪ 100‬متر باشد‬
‫‪ ، R=0.6‬اگر طول اسپن بیشتر از ‪ 300‬متر باشد‬
‫‪ES‬‬

‫در طول اسپن بین ‪ 100‬تا ‪ 300‬متر مقدار ‪ R‬با درونیابی خطی بدست می آید‪.‬‬
‫سیم هوایی و جهت وزش باد است‬ ‫بین‪175M.‬‬ ‫‪ : Φ‬زاویه‬
‫‪Davarpanah‬‬

‫‪81‬‬
 ‫• حداکثر سرعت باد کوتاه مدت با احتمال وقوع ‪ %2‬در سال‪ ،‬در ارتفاع‬
‫‪ 10‬متر و با دوره ‪ 5‬ثانیه در اکثر نقاط ایران ‪ 40‬متر در ثانیه و در نقاط‬

‫‪up‬‬
‫ساحلی خلیج فارس و استان خوزستان ‪ 45‬متر در ثانیه می باشد‪.‬‬

‫‪ro‬‬
‫• سرعت باد در ارتفاع بیشتر از ‪ 10‬متر از رابطه زیر بدست می آید‬

‫‪G‬‬
‫‪0.095‬‬
‫‪h‬‬
‫‪Vh = V10  ‬‬
‫‪ 10 ‬‬

‫‪FA‬‬
‫• عالوه بر سرعت حداکثر با دوره ‪ 5‬ثانیه‪ ،‬حداکثر سرعت متوسط باد با‬
‫دوره ‪ 10‬دقیقه نیز در محاسبات نیروهای مکانیکی وارد بر تجهیزات مد‬
‫‪ES‬‬
‫نظر می باشد‪(Max. mean wind velocity for 10 min).‬‬

‫‪176M. Davarpanah‬‬

‫شتاب زلزله‬
‫• فونداسیون‪ ،‬استراکچر فلزی و تجهیزات پست بایستی به نحوی‬
‫طراحی شوند که قادر به تحمل نیروهای ناشی از زلزله با حداکثر شتاب‬
‫‪up‬‬

‫از پیش تعیین شده باشند‪.‬‬

‫•شدت زلزله بصورت ضریبی از شتاب جاذبه زمین )‪(Siesmic Coefficient‬‬

‫‪ro‬‬

‫در نظر گرفته می شود‪.‬‬

‫‪G‬‬

‫• در محاسبه نیروهای مکانیکی وارد بر هادیها‪ ،‬ترمینال تجهیزات‪،‬‬

‫سازه های فلزی و فونداسیون تجهیزات بایستی ترکیب منطقی از‬
‫‪FA‬‬

‫عوامل مختلف بروز نیروها (زلزله‪ ،‬باد‪ ،‬اتصال کوتاه و یخ) در نظر گرفته‬
‫شود که به آن ترکیب نیروها )‪ (Load Combination‬گویند‪.‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪177M. Davarpanah‬‬

‫‪82‬‬
 ‫ضخامت یخ‬
‫• در انجام محاسبات مکانیکی تجهیزات بیرونی پست بایستی ضخامت‬

‫‪up‬‬
‫یخ ایجاد شده بر روی هادیهای رشته ای و لوله ای و سایر تجهیزات‪،‬‬
‫به ویژه به منظور محاسبه وزن اضافی ناشی از یخ در نظر گرفته شود‪.‬‬

‫‪ro‬‬
‫‪  D + 2d  2‬‬ ‫‪D ‬‬
‫‪2‬‬

‫‪G‬‬
‫‪Q =   ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  *g‬‬
‫‪  2 ‬‬ ‫‪ 2  ‬‬

‫‪FA‬‬
‫‪ :ρ‬وزن مخصوص یخ (چگالی حجمی) بوده که ‪ 0.9 g/cm3‬در نظر گرفته میشود‪.‬‬
‫‪ :D‬قطر هادی‬
‫‪ES‬‬
‫‪ :d‬ضخامت یخ که در ایران معموال برابر ‪ 2‬سانتی متر در نظر گرفته می شود‪.‬‬
‫• عملکرد بدون اشکال تجهیزات (به ویژه سکسیونر) در شرایط یخ بندان‬
‫نیز اهمیت زیادی دارد‪.‬‬
‫‪178M. Davarpanah‬‬

‫سطح آلودگی محیط ‪Pollution Level -‬‬

‫مطابق استاندارد ‪ IEC 71-2‬آلودگی هوا در قالب ‪ 4‬دسته زیر تقسیم‬
‫بندی شده است‪:‬‬
‫‪up‬‬

‫• آلودگی کم )‪ :(Light‬مناطقی که کارخانجات صنعتی نبوده و منازل‬

‫مسکونی وسایل دودزا ندارند‪.‬‬
‫‪ro‬‬

‫• آلودگی متوسط)‪ :(Medium‬مناطقی که کارخانجات صنعتی وجود داشته و‬

‫‪G‬‬

‫در معرض بادهای زیاد از سمت دریا قرار ندارند‪.‬‬

‫• آلودگی سنگین )‪ :(Heavy‬مناطق کامال صنعتی و شهرهای بزرگ و مناطق‬
‫‪FA‬‬

‫نزدیک دریا که در معرض بادهای زیاد از سمت دریا هستند‪.‬‬

‫• آلودگی خیلی سنگین )‪ :(Very Heavy‬مناطق ساحلی و یا در مجاورت‬
‫‪ES‬‬

‫کارخانجات سیمان و نظیر آن که همواره قشری از آلودگی بر روی مقره ها‬

‫وجود دارد‪.‬‬
‫‪179M. Davarpanah‬‬

‫‪83‬‬
 ‫• فاصله خزشی )‪ (Creepage distance‬سطح خارجی مقره ها بر‬
‫اساس سطح آلودگی از رابطه زیر محاسبه می شود‪:‬‬

‫‪up‬‬
‫)‪Min. creepage distance (mm)= Um (kV) * CD (mm/kV‬‬

‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪180M. Davarpanah‬‬

‫رطوبت هوا‬
‫‪Relative Humidity‬‬
‫‪up‬‬

‫• رطوبت هوا در تعیین سطح آلودگی محیط (فاصله خزشی) و‬

‫فواصل عایقی اهمیت دارد‪.‬‬
‫‪ro‬‬

‫• درجه حفاظتی )‪ (IP‬تجهیزات مختلف پست به نحوی تعیین می‬

‫‪G‬‬

‫شود که رطوبت محیط و به ویژه باران مانع عملکرد صحیح آنها‬

‫نشود‪.‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪181M. Davarpanah‬‬

‫‪84‬‬
 up
ro
Degree of

G
Protection (IP)
‫درجه حفاظتی‬
FA
ES

182M. Davarpanah

up
ro
G
FA
ES

183M. Davarpanah

85
 ‫سطح ایزوکرونیک‬

‫‪up‬‬
‫‪Isokeraunic Level (thunderstorm) Day/year‬‬

‫• تعداد روزهایی که احتمال وقوع رعد و برق از حد مشخصی بیشتر‬

‫‪ro‬‬
‫باشد را سطح ایزوکرونیک گویند‪.‬‬

‫‪G‬‬
‫• در وهله اول بایستی به آمار های ایستگاههای هواشناسی نزدیک‬
‫پست مراجعه نمود و در صورت عدم وجود اطالعات از منحنیهای‬
‫‪FA‬‬ ‫تقریبی موجود استفاده نمود‪.‬‬
‫• سطح ایزوکرونیک در تعیین ولتاژ تحمل صاعقه و طراحی سیستم‬
‫‪ES‬‬
‫شیلدینگ خط انتقال و پست اهمیت دارد‪.‬‬

‫‪184M. Davarpanah‬‬

‫مطالعات زمین شناسی و نقشه برداری‬

‫• مقاومت مخصوص خاک (بر حسب اهم‪.‬متر)‬

‫‪up‬‬

‫• مقاومت مکانیکی خاک‬

‫‪ro‬‬

‫• میزان خورندگی خاک‬

‫‪G‬‬

‫• تهیه نقشه توپوگرافی و تعیین عوارض زمین به منظور‬

‫تعیین میزان عملیات خاکی مورد نیاز‬
‫‪FA‬‬

‫• بررسی مسیل بودن پست و لزوم استفاده از زه کش و‬

‫سیل بند‬
‫‪ES‬‬

‫‪185M. Davarpanah‬‬

‫‪86‬‬
 ‫پارامترهای محیطی‬
‫‪Environmental Parameters‬‬

‫‪up‬‬
‫• درجه حرارت حداکثر مطلق‬
‫• درجه حرارت حداقل مطلق‬

‫‪ro‬‬
‫• حداکثر درجه حرارت متوسط روزانه‬

‫‪G‬‬
‫• ارتفاع از سطح دریا‬
‫• سرعت باد‬
‫‪FA‬‬ ‫• شتاب زلزله‬
‫• ضخامت یخ‬
‫‪ES‬‬
‫• آلودگی محیط‬
‫• رطوبت هوا‬
‫• تعداد روزهای وقوع رعد و برق (سطح ایزوکرونیک)‬
‫مطالعات زمین شناسی و نقشه برداری‬ ‫•‬
‫‪186M. Davarpanah‬‬

‫‪up‬‬
‫‪ro‬‬
‫‪G‬‬
‫‪FA‬‬
‫‪ES‬‬

‫‪87‬‬