LAN Guage, Gen Eral Stud Ies and Hindi: Ques Tion Book Let
LAN Guage, Gen Eral Stud Ies and Hindi: Ques Tion Book Let
Serial No.
Candidate’s Roll Number
Question Booklet
A
LANGUAGE, GENERAL STUDIES AND HINDI
Time Allowed : 2:30 Hours Maximum Marks : 150
Read the following instructions carefully before you begin to answer the questions.
IMPORTANT INSTRUCTIONS
1. This Question Booklet is divided into three Parts—Part–I, Part–II and Part–III. Part–I contains
questions of Language (Qualifying), Part–II contains questions of General Studies and Part–III
contains questions of Hindi.
2. Part–I consists of Question Nos. 1 to 30, Part–II consists of Question Nos. 31 to 70 (the questions
and their responses are printed in English and Hindi versions both) and Part–III consists of
Question Nos. 71 to 150.
3. All questions carry equal marks.
4. Immediately after commencement of the examination, you should check up your Question
Booklet and ensure that the Question Booklet Series is printed on the top right-hand corner
of the Booklet. Please check that the Booklet contains 32 printed pages including one page
(Page No. 31) for Rough Work and no page or question is missing or unprinted or torn or
repeated. If you find any defect in this Booklet, get it replaced immediately by a complete
Booklet of the same series.
5. You must write your Roll Number in the space provided on the top of this page. Do not write
anything else on the Question Booklet.
6. An Answer Sheet will be supplied to you separately by the Invigilator to mark the answers. You
must write your Name and other particulars in the space provided on Page–1 of the Answer
Sheet provided, failing which your Answer Sheet will not be evaluated.
7. You should encode your Roll Number and the Question Booklet Series A, B, C or D as it is
printed on the top right-hand corner of the Question Booklet with Black/Blue ink ballpoint pen in
the space provided on Page–2 of your Answer Sheet. If you do not encode or fail to encode the
correct series of your Question Booklet, your Answer Sheet will not be evaluated correctly.
8. Each question comprises of five responses—(A), (B), (C), (D) and (E). You are to select ONLY ONE
correct response and mark it in your Answer Sheet. Your total marks will depend on the number
of correct responses marked by you in the Answer Sheet.
9. In the Answer Sheet, there are five circles— A , B , C , D and E against each question. To
answer the questions, you are to mark with Black/Blue ink ballpoint pen ONLY ONE circle of your
choice for each question. Select only one response for each question and mark it in your Answer
Sheet. If you mark more than one answer for one question, the answer will be treated as wrong.
Use Black/Blue ink ballpoint pen only to mark the answer in the Answer Sheet. Any erasure
or change is not allowed.
10. You should not remove or tear off any sheet from the Question Booklet. You are not allowed to
take this Question Booklet and the Answer Sheet out of the Examination Hall during the
examination. After the examination has concluded, you must hand over your Answer Sheet
to the Invigilator. Thereafter, you are permitted to take away the Question Booklet with you.
11. Failure to comply with any of the above instructions will render you liable to such action or
penalty as the Commission may decide at their discretion.
12. Candidates must assure before leaving the Examination Hall that their Answer Sheets will be kept
in Self Adhesive LDPE Bag and completely packed/sealed in their presence.
‹`mZ X| : AZwXoem| H$m {h›Xr Í$nm›Va Bg nwpÒVH$m Ho$ Ap›V_ n•> na N>nm h°ü&
PART—I
( LANGUAGE )
Directions (Q. Nos. 1 and 2) : Fill in 5. Today is Sunday. The day before
the blanks with suitable articles like yesterday was
‘a’, ‘an’ and ‘the’ : (A) Tuesday
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 2
9. {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm "‡À``-a{hV' 13. CÉmaU Ho$ AmYma na Ï`ßOZm| H$m dJuH$aU
e„X h°? {H$VZo ^mJm| _| {H$`m Om gH$Vm h°?
(A) PwH$md (A) N>Ö
(B) ^md{dàb (B) gmV
(C) CÑoIZr` (C) AmR>
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
10. ^mfm H$s Cn`w∫$ n[a^mfm h°
14. "AÎn‡mU' ‹d{Z H$m°Z-gr h°?
(A) {dMma `m ^md ‡H$Q> H$aZo dmbm gmW©H$
‹d{Zg_yh ^mfm H$hbmVm h° (A) I
(B) {dMma `m ^md H$mo {b{n-{Mïm| _| ‡H$Q> (B) M
H$aZo H$mo ^mfm H$hVo h¢ (C) N>
(C) {dMma `m ^md ‡H$Q> H$aZo H$m gmYZ
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
^mfm h°
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
15. "Kmof' ‹d{Z H$m°Z-gr h°?
11. Òda Ho$ {H$VZo ‡H$ma h¢? (A) J
(A) Xmo (B) O
(B) VrZ (C) Y
(C) Mma (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
16. Òneu Ï`ßOZ h°
12. ıÒd Òda H$m°Z-gm h°?
(A) n
(A) A
(B) Am (B) \$
(C) B© (C) _
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 3 [ P. T. O.
17. "A{æ' e„X H$m {deofU h° 21. (H$) Ho$H$s, (I) {dhßJ, (J) IJ,
(A) AmJ•hr (K) {nH$ {dH$Înm| _| go H$m°Z-gm `wΩ_ "njr'
Ho$ n`m©` H$m h°?
(B) Amæo`
(A) (H$) Am°a (I)
(C) Am{æH$ (B) (I) Am°a (J)
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (C) (J) Am°a (K)
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
18. ‡Hß$nr Ï`ßOZ h°
(A) e 22. {dbmo_ e„X H$m H$m°Z-gm `wΩ_ ghr h°?
(B) g (A) H$mnwÈfçH$m`a
(B) Hw$ÀgmçqZXm
(C) a
(C) gH$bç{dH$b
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
20. MdJ© H$m Ï`ßOZ h° 24. aMZm Ho$ AmYma na H$m°Z-gm {dH$În dmä` H$m
^oX Zht h°?
(A) N≤>
(A) Cndmä`
(B) O≤ (B) gab dmä`
(C) P≤ (C) gß`w∫$ dmä`
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 4
25. {OZ e„Xm| go ›`yZVm, bKwVm, hrZVm `m 28. aMZm Ho$ AmYma na "Ob' e„X {H$g H$mo{Q> H$m
Vw¿N>Vm H$m ~moY hmo, Cgo ä`m H$hVo h¢? h°?
26. "{Ogo ~wbm`m Z J`m hmo' dmä`mße Ho$ {bE 29. {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm _m{ÃH$ N>›X h°?
‡`w∫$ EH$ e„X ä`m hmoJm? (A) Xmohm
(A) AZmg∫$ (B) gmoaR>m
(B) AXo` (C) Bß–dO´m
(C) AZmhˇV (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
30. ""C{XV CX`{J[a _ßM na aKwda ~mb nVßJü&
{~H$go gßV gamoO g~ hafo bmoMZ ^•ßJü&&''
27. gßkm H$s _mn-Vm°b H$m ~moY H$amZo dmbo
{deofU H$hbmVo h¢ Cn`w©∫$ Xmoho _| H$m°Z-gm AbßH$ma h°?
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 5 [ P. T. O.
PART—II
( GENERAL STUDIES )
31. The cost of 5 bats and 18 balls is 34. The lengths of two sides of a
R 6,500 and the cost of 2 bats triangle are 8 cm and 9 cm, and
and 20 balls is R 4,200. What its area is 12 5 cm 2 . What is
are the costs of one bat and one the length of the third side?
ball respectively?
(A) R 850, R 125 (A) 5 cm
(B) R 630, R 115
(C) R 780, R 150 (B) 9 cm
(D) More than one of the above
(C) 7 cm
(E) None of the above
32. A shopkeeper purchases an item (D) More than one of the above
at R 615 and sells it at R 820.
What is his percentage profit? (E) None of the above
(A) 25%
(B) 33·33%
(C) 35·50% 35. There are 50 numbers. Each
number is subtracted from 53,
(D) More than one of the above
and the mean of the numbers so
(E) None of the above obtained is found to be -3 × 5.
The mean of the given numbers
33. A hacker finds that the ATM PIN is
of a person has first two digits
ranging from 3 to 8, and the
(A) 56·5
fourth digit is either 0 or 9. How
many attempts must the hacker
try in order to decode the PIN? (B) 53·5
(A) 48
(C) 49·5
(B) 24
(C) 720
(D) More than one of the above
(D) More than one of the above
(E) None of the above (E) None of the above
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 6
PART—II
( GENERAL STUDIES )
31. 5 ~Ñm| Am°a 18 J|Xm| H$s H$s_V R 6,500 h° 34. EH$ {Ã^wO H$s Xmo ^wOmAm| H$s bß~mB`m±
VWm 2 ~Ñm| Am°a 20 J|Xm| H$s H$s_V 8 go0 _r0 Am°a 9 go0 _r0 h¢ VWm BgH$m
R 4,200 h°ü& EH$ ~Ñm Am°a EH$ J|X H$s joÃ\$b 12 5 dJ© go0 _r0 h°ü& BgH$s Vrgar
H$s_V| h¢, H´$_eÖ ^wOm H$s bß~mB© ä`m h°?
(A) R 850, R 125
(B) R 630, R 115 (A) 5 go0 _r0
(C) R 780, R 150
(B) 9 go0 _r0
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(C) 7 go0 _r0
32. EH$ XwH$mZXma {H$gr dÒVw H$mo R 615 _|
IarXVm h° Am°a Cgo R 820 _| ~oM XoVm h°ü& (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
CgH$m ‡{VeV _wZmµ\$m {H$VZm h°?
(A) 25% (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(B) 33·33%
(C) 35·50%
35. 50 gߪ`mE± Xr h˛B© h°ßü& ‡À`oH$ gߪ`m H$mo 53
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ go KQ>m`m J`m h° Am°a Bg Vah ‡m· gߪ`mAm|
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht H$m _m‹` -3 × 5 h°ü& Xr JB© gߪ`mAm| H$m
_m‹` h°
33. EH$ h°H$a nVm bJmVm h° {H$ EH$ Ï`{∫$ Ho$
ATM PIN Ho$ nhbo Xmo AßH$ 3 go 8 VH$
(A) 56·5
H$s gߪ`mAm| _| go h°ß, Am°a Mm°Wm AßH$ 0 `m
9 h°ü& Cg h°H$a H$mo PIN H$m nVm H$aZo Ho$
(B) 53·5
{bE {H$VZo ‡`mg H$aZo nãS>oßJo?
(A) 48
(C) 49·5
(B) 24
(C) 720 (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 8
36. Xmo ^mB`m| H$s C_´m| H$m AZwnmV 4 : 3 h°ü& `{X 39. Am{XÀ`-L1 CnJ´h H$m gy`© AdbmoH$Z
~ãS>m ^mB©, N>moQ>o ^mB© go 6 df© ~ãS>m h°, Vmo XmoZm| {~›Xw h°
^mB`m| H$s C_´ (df© _|) h¢
(A) L1
(A) 24, 18
(B) L2
(B) 36, 30
(C) L3
(C) 15, 9
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
40. AXaH$ EH$ ^y{_JV VZm h° Edß OãS> Zht h°,
37. æç1 - ö÷ æç1 - ö÷ æç1 - ö÷ L æç1 - ö÷
1 1 1 1 ä`m|{H$
H$m
è 2ø è 3ø è 4ø è nø
(A) `h Im⁄-gm_J´r H$m ^ S>maU H$aVm h°
_mZ h°
n -1
(B) Bg_| Jm±R> Edß nd© hmoVo h¢
(A)
n (C) Bg_| äbmoamo{\$b H$s H$_r hmoVr h°
1 (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(B)
n
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
1
(C)
n +1
41. EH$ CŒmb b|g H$s \$moH$g Xyar
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ f L = 10 go0 _r0 h°ü& nmZr _| Bgo Sw>~moZo na
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht `h H$m`© H$aoJm
(A) f L = 10 go0 _r0 Ho$ EH$ CŒmb b|g
38. _ybm| -1 Am°a 4 dmbm {¤KmV g_rH$aU h° H$s Vah
(B) c /2
(A) fine drops of water are
opaque to visible light (C) c /137
(A) E /16
(E) None of the above
(B) E /27
(C) E /81
43. Monochromatic light enters from
one medium to the other. Which (D) More than one of the above
one of the following properties
(E) None of the above
does not change?
(B) C 6H 8O 7
(C) Velocity
(C) CH 3CH 2COOH
(D) More than one of the above
(D) More than one of the above
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 10
42. hmbm±{H$ —Ì` ‡H$me _| Ob nmaXe©H$ hmoVm h°, 44. {ZÂZV_ AdÒWm _| hmBS¥>moOZ na_mUw H$s H$jm
XyaÒW dÒVwAm| H$mo Ob H$s _hrZ ~y±Xm| go _| EH$ BboäQ¥>m∞Z H$s Mmb hmoVr h°
{Z{_©V H$mohao _| Zht XoIm Om gH$Vmü& `h
(A) c
Bg{bE hmoVm h°, ä`m|{H$
(B) c /2
(A) —Ì` ‡H$me _| Ob H$s _hrZ ~y±Xßo
(C) c /137
AnmaXeu hmoVr h°ß
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(B) A{YH$Va ‡H$me {~IaH$a Am^mgr
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
AÒnÔ>Vm {Z{_©V H$aVm h°
(C) ‡H$me {H$aUm| H$m nyU© AmßV[aH$ namdV©Z 45. EH$ H•$pÓUH$m EH$ CÉ VmnH´$_ T K na
hmoZo go do ‡ojH$ H$s Am±Im| VH$ Zht E dmQ> ‡{V dJ© _rQ>a H$s Xa go D$Om© H$m
nh˛±M nmVr h°ß {d{H$aU H$aVr h°ü& O~ T /3 K VmnH´$_ H$a
{X`m OmE, Vmo {d{H$[aV D$Om© (dmQ> ‡{V
dJ© _rQ>a _|) hmoJr
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(A) E /16
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(B) E /27
(C) E /81
43. EH$dUu ‡H$me EH$ _m‹`_ go Xygao _m‹`_ _| (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
‡doe H$aVm h°ü& {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gm
JwU Zht ~XbVm h°? (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(A) Amd•{Œm 46. AÂb, Omo AÂbr` KMnO 4 H$m aßJ ZÔ> H$a
gH$Vm h°, h°
(B) Am`m_ (A) CH 3COOH
48. Who is the architect of the new (D) More than one of the above
Parliament of India building
inaugurated recently?
(E) None of the above
(A) Bimal Patel
(B) Rahul Mehrotra
(C) Yogesh Kapoor
51. When is the ‘Human Rights Day’
(D) More than one of the above
celebrated annually?
(E) None of the above
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 12
47. "~mßΩbma _mQ>r, ~mßΩbma Ob' Ho$ boIH$ H$m°Z 50. AµOmbr Agm°_mZr, {O›hm|Zo A\´$sH$s gßK Ho$
Wo, Omo _yb Í$n go 1905 _| bm∞S>© H$O©Z ¤mam dV©_mZ A‹`j Ho$ Í$n _| ZB© {XÑr _| G20
~ßJmb Ho$ {d^mOZ Ho$ {Ibm\$ EH$ {damoY-JrV {eIa gÂ_obZ _| ^mJ {b`m, Omo G20 H$m
Wm, Am°a {OgHo$ {bE npÌM_ ~ßJmb {dYmZ g~go Z`m gXÒ` ~Z J`m h°, do A\´$sH$s gßK
g^m Zo hmb hr _| ZE am¡` JmZ Ho$ Í$n _| Ho$ {H$g Xoe Ho$ amÔ¥>n{V h¢?
EH$ ‡ÒVmd nm[aV {H$`m h°?
(A) H$mOr ZOÍ$b BÒbm_ (A) H$mßJmo JUam¡`
(B) adr›–ZmW Q>°Jmoa
(C) gwH$mßV ^≈>mMm`© (B) J°~Z
48. hmb hr _| CX≤Km{Q>V {H$E JE ^maV Ho$ ZE (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
gßgX ^dZ Ho$ dmÒVwH$ma H$m°Z h¢?
(A) {~_b nQ>ob (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(B) amh˛b _ohamoÃm
(C) `moJoe H$nya
51. "_mZd A{YH$ma {Xdg' ‡{Vdf© H$~ _Zm`m
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ OmVm h°?
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(A) 10 ZdÂ~a
49. 76d| H$m›g {\$Î_ _hmoÀgd, _B© 2023 _o|,
{ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gr ^maVr` {\$Î_
(B) 10 {XgÂ~a
‡X{e©V H$s JB©?
(A) AZwamJ H$Ì`n H$s Ho$ZoS>r
(C) 24 A∫y$~a
(B) H$Zw ~hb H$s AmJam
(C) ZraO nmßS>o H$s ImH$s (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(C) Bihar
(D) More than one of the above
(D) More than one of the above
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 14
52. "^maVr` amÔ¥>r` goZm (AmB0 EZ0 E0)' Ho$ 55. {ZÂZ{b{IV _| go {H$g am¡` _| H$mbr {_≈>r
gßÒWmnH$ H$m°Z Wo? nmB© OmVr h°?
(C) {H$gmZ Am›XmobZ go 56. ^maVdf© _| dZÒn{V Edß Ordm| H$s {H$VZr
‡Om{V nmB© OmVr h°ß?
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (A) 81000 ‡Om{V Ordm| H$s Edß
47000 ‡Om{V dZÒn{V H$s
54. {H$g am¡` _|, "ajm~›YZ' H$mo "d•j gwajm (B) 70000 ‡Om{V Ordm| H$s Edß
{Xdg' Ho$ Í$n _| _Zm`m OmVm h°? 50000 ‡Om{V dZÒn{V H$s
(A) _‹` ‡Xoe
(C) 50000 ‡Om{V Ordm| H$s Edß
(B) CŒma ‡Xoe 40000 ‡Om{V dZÒn{V H$s
(C) {~hma
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 16
57. I{ZO {ZÂZ{b{IV _| go {H$g M≈>mZ Ho$ ÒVa 60. ÒQ>°boäQ>mBQ> Edß ÒQ>°boΩ_mBQ> ÒWbmH•${V`m±
_| O_m hmoVm h°? ~ZVr h°ß
58. {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gr EH$ \$brXma 61. 22 A‡°b H$mo {H$g Í$n _| _ZmVo h¢?
\$gb h°?
(A) {dÌd n•œdr {Xdg
(A) XbhZ
(B) {dÌd ÒdmÒœ` {Xdg
(B) ¡dma
(C) {dÌd AmoµOmoZ {Xdg
(C) ~mOam
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
59. {ZÂZ{b{IV _| go H$mo°Z-go Xmo Ma_ ÒWmZ 62. ^maV H$m ÒWbmH•${VH$ _mZ{MÃ {H$g gßJR>Z
nyd©-npÌM_r J{b`mao go OwãS>o h¢? ¤mam ~Zm`m OmVm h°?
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
(E) None of the above
(E) None of the above
68. Who led the peasants of Bihar
64. Which of the following events
during the Non-Cooperation
happened first?
Movement?
(A) Santhal Rebellion (A) Raj Kumar Shukla
(B) Rebellion of Birsa Munda (B) Swami Vidyanand
(C) Tana Bhagat Movement (C) Rajendra Prasad
(D) More than one of the above (D) More than one of the above
(E) None of the above (E) None of the above
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 18
63. 1857 Ho$ {d–moh H$mo {H$gHo$ ¤mam nhbr ~ma 67. 1922 _|, Am`mo{OV ^maVr` amÔ¥>r` H$m±J´og Ho$
"‡W_ ^maVr` ÒdVßÃVm gßJ´m_' Ho$ Í$n _| J`m A{YdoeZ Ho$ A‹`j H$m°Z Wo?
d{U©V {H$`m J`m Wm? (A) {MŒmaßOZ Xmg
(A) dr0 S>r0 gmdaH$a (B) hH$s_ AO_b òm±
(B) ~mb JßJmYa {VbH$ (C) _hmÀ_m Jm±Yr
(C) Ama0 gr0 _Oy_Xma (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
68. Agh`moJ Am›XmobZ Ho$ Xm°amZ {H$gZo {~hma _|
64. {ZÂZ{b{IV _| go H$m°Z-gr KQ>Zm g~go {H$gmZm| H$s AJwdmB© H$s?
nhbo h˛B©? (A) amOHw$_ma ewäb
71. {h›Xr gm{hÀ` Ho$ ‡maß{^H$ B{VhmgH$ma 74. ^{∫$H$mb H$s g_`-gr_m ä`m _mZr JB© h°?
{_l~ßYwAm| ¤mam {b{IV Mma IßS>m| H$s aMZm
H$m ä`m Zm_ h°? (A) gß0 1350 go 1700
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 20
77. ^{∫$H$mb Ho$ {H$g H${d Ho$ Zm_ Ho$ nyd© 80. "JmoXmZ' {H$g {dYm H$s aMZm h°?
"JmoÒdm_r' bJm`m OmVm h°?
(A) H$hmZr
(A) B©úaXmg
(B) Cn›`mg
(B) VwbgrXmg
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 21 [ P. T. O.
83. {h›Xr gm{hÀ` Ho$ {H$g H$mb H$mo "{h›Xr {ZX}e (‡ÌZ gߪ`m 86 go 88 VH$) : {ZÂZ{b{IV
gm{hÀ` H$m ÒdU©`wJ' H$hm J`m h°? J⁄mße H$mo ‹`mZnyd©H$ n{ãT>E Am°a nyN>o JE ‡ÌZm| Ho$ ghr
{dH$În MwZH$a CŒma-nÃH$ _| {M{ïV H$s{OEü&
(A) ^{∫$H$mb ""gßgma Ho$ g^r lo> Y_m] _| h_| EH$ CÉ Z°{VH$ {ejm
Ho$ Xe©Z hmoVo h¢ü& g^r Y_© `o CnXoe XoVo h¢ {H$ _ZwÓ`
(B) Am{XH$mb {H$gr H$s hÀ`m Z H$ao, Mmoar Z H$ao, Xygam| H$s ^bmB©
H$aoü& AJa dh `h MmhVm h° {H$ Xygao Cgo hm{Z Z
(C) AmYw{ZH$ H$mb nh˛±MmE±, Vmo dh {H$gr H$mo hm{Z Z nh˛±MmEü& Cgo `e Am°a
Eoú`© Ho$ nrN>o Zht ^mJZm Mm{hE, ä`m|{H$ `o j{UH$ h¢ü&
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ Ho$db AmÀ_m emúV h°ü& Ym{_©H$ ^mdZm H$m _Ywa Òda
OrdZ H$m gßJrV h°ü&''
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
86. ‡ÒVwV J⁄mße H$m Cn`w∫$ erf©H$ h°
(A) `e Am°a Eoú`©
84. "am_M[aV_mZg' _| {H$VZo H$mßS> h¢?
(B) Z°{VH$Vm Am°a Y_©
(A) nm±M
(C) Ym{_©H$Vm Am°a _mYw`©
(B) gmV (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(C) AmR>
87. _mZd H$m ApÒVÀd H°$gm h°?
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(A) gdm}Œm_
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (B) gdm©j
(C) j{UH$
85. gw{_ÃmZßXZ nßV AmYw{ZH$ H$mb Ho$ {H$g Ymam (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
Ho$ H${d h¢?
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(A) ‡J{VdmX
88. "Eoú`©' H$m AW© h°
(B) ‡`moJdmX (A) d°^d
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 22
{ZX}e (‡ÌZ gߪ`m 89 go 92 VH$) : {ZÂZ{b{IV {ZX}e (‡ÌZ gߪ`m 93 go 96 VH$) : {ZÂZ{b{IV
J⁄mße H$mo ‹`mZnyd©H$ n{ãT>E Am°a nyN>o JE ‡ÌZm| Ho$ ghr J⁄mße H$mo ‹`mZnyd©H$ n{ãT>E Am°a nyN>o JE ‡ÌZm| Ho$ ghr
{dH$În MwZH$a CŒma-nÃH$ _| {M{ïV H$s{OEü& {dH$În MwZH$a CŒma-nÃH$ _| {M{ïV H$s{OEü&
""AmYw{ZH$ `wJ {dkmZ-`wJ Zm_ go OmZm OmVm h°ü& AmO ""{X`m-~Œmr H$m g_` Am J`m Wmü& Y{Z`m Zo OmH$a
{dkmZ H$s Cnbp„Y H$m nVmH$m YaVr go AmH$me VH$ XoIm, Vmo ~moVb _| {_≈>r H$m Vob Z Wmü& ~moVb CR>mH$a
\$ham ahm h°ü& CYa {dkmZ H$s _{h_m H$m ‡Mma-‡gma h°ü& Vob bmZo Mbr JB©ü& n°go hmoVo Vmo Í$nm H$mo ^oOVr, CYma
_ZwÓ` Zo {dkmZ Ho$ ¤mam ‡H•${V H$mo OrV {b`m h°ü& _ZwÓ` bmZm Wm, Hw$N> _w±hXoIr H$hoJr; Hw$N> bÑmo-Mflnmo H$aoJr,
Zo {dkmZ Ho$ ¤mam {d⁄wV≤, dmÓn, gm°a D$Om© Am°a J°g H$s V^r Vmo Vob CYma {_boJmü&''
ImoO H$a {XpΩXJßVam| _| AnZr {dO`-XwßXw^r ~OmH$a gmao
gßgma _| EH$ H´$mß{VH$mar n[adV©Z bm {X`m h°ü&'' 93. Cn`w©∫$ J⁄mße H$m Cn`w∫$ erf©H$ h°
(A) boZ-XoZ
89. ‡ÒVwV J⁄mße H$m Cn`w∫$ erf©H$ h°
(B) H$m_ H$m g_`
(A) `wJ H$m M_ÀH$ma
(B) AmYw{ZH$ `wJ H$m aßJ (C) Jar~r
(C) {dkmZççEH$ daXmZ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht 94. "{X`m-~Œmr H$m g_` hmoZm' H$m AW© h°
90. {dkmZ H$s Vœ`mÀ_H$ n[a^mfm h° (A) gß‹`m hmoZm
(A) {deof kmZ (B) COmbm hmoZm
(B) g^r Vœ`m| H$m kmZ
(C) COmbm H$aZm
(C) H´$_~’, gwgßJ{R>V Am°a ‡`moJmÀ_H$ kmZ
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
91. "{XpΩXJßVa' H$m AW© h° 95. "_w±hXoIr H$aZm' H$m AW© h°
(A) {XemAm| Ho$ AßV _| (A) nhbr ~ma gm_Zo hmoZm
(B) {XemAm| Ho$ AßVa _| (B) ~mV-MrV H$aZm
(C) g^r {XemAm| _| (C) n[aM` H$m bm^ boZm
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
92. "YaVr go AmH$me VH$ nVmH$m \$hamZm' H$m
96. "bÑmo-Mflnmo H$aZm' H$m AW© h°
AW© h°
(A) bmbM ^ar ~mV
(A) D±$Mm PßS>m
(B) ~h˛V ~ãS>r g\$bVm {_bZm (B) {JãS>{JãS>mZm
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 23 [ P. T. O.
{ZX}e (‡ÌZ gߪ`m 97 go 100 VH$) : {ZX}e (‡ÌZ gߪ`m 101 go 104 VH$) :
{ZÂZ{b{IV J⁄mße H$mo ‹`mZnyd©H$ n{ãT>E Am°a nyN>o JE {ZÂZ{b{IV J⁄mße H$mo ‹`mZnyd©H$ n{ãT>E Am°a nyN>o JE
‡ÌZm| Ho$ ghr {dH$În MwZH$a CŒma-nÃH$ _| {M{ïV ‡ÌZm| Ho$ ghr {dH$În MwZH$a CŒma-nÃH$ _| {M{ïV
H$s{OEü& H$s{OEü&
""AmMm`© Or H$m {_bZ _oao {bE {H$VZm gwIX VWm ""gmß‹` H$mb Wmü& A^r Yw±YbH$m Wmü& eha amoeZr go
‡oaUmXm`H$ ahm h°ü& _¢ dfm] go CZHo$ _Ywa gm{fi‹` _| OJ_Jm CR>mü& ha Ka _| b˙_r H$s nyOm hmoZo bJrü& ~Ém|
bJmVma grIVm ahm hˇ±ü& CZH$s hr ‡oaUm go A‹``ZaV Ho$ _Z _| \w$bP{ãS>`m± Mb ahr Wtü& Hw$N> hr nbm| _| Mmam|
ahmü& CZH$s hr grI go H$V©Ï`nam`UVm H$mo Jm±R> ~m±Y Amoa go nQ>mHo$, amHo$Q> Am°a Am{Ve~mOr H$s M_H$-V_H$
{b`mü& CZH$s {ejm H$m nmbZ OrdZ ^a H$aVm ahm hˇ±ü& go dmVmdaU _Z H$mo Amám{XV H$aZo bJmü& ha _Z lram_
_oam OrdZ g›_mJ©Jm_r hmo J`m h°ü& _¢ Y›` hmo J`m hˇ±ü&'' H$mo `mX H$a ‡gfiVm go Amg_mZ Ny> ahm Wmü&''
97.Cn`w©∫$ J⁄mße H$m Cn`w∫$ erf©H$ h° 101. Cn`w©∫$ J⁄mße H$m Cn`w∫$ erf©H$ h°
(A) ~Xbmd (A) Iwer H$m {XZ
(B) grI (B) nmdZ nd©
(C) ‡^wÀd (C) Xrnmdbr
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
98. "gm{fi‹`' H$m AW© h° 102. "_Z _| \w$bPãS>r MbZm' H$m AW© h°
(A) ~Ém| H$m Iob
(A) ‹`mZ _|
(B) Am{Ve~mOr
(B) J[a_m _|
(C) ~h˛V Iwe hmoZm
(C) {ZH$Q>Vm H$m ‡oaH$ ^md
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
103. "Amg_mZ Ny>Zm' H$m AW© h°
99. "Jm±R> ~m±Y boZm' _whmdao H$m AW© h°
(A) PyR>r ~mV
(A) —ãT> {Z¸` H$aZm
(B) gamhZr` g\$bVm
(B) ~ßYZ _| aIZm
(C) Agß^d ~mV
(C) Jm±R> ~Zm boZm
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
104. "lram_' H$mo ä`m| `mX {H$`m J`m h°?
100. "Y›` hmoZm' H$m AW© h° (A) do _`m©XmnwÈfmoŒm_ h¢
(A) gm°^mΩ`embr hmoZm (B) CZHo$ dZdmg go A`mo‹`m bm°Q>Zo H$s
(B) YZr ~Z OmZm Iwer _|
(C) YZ-Ym›` go gßnfi hmoZm (C) do ^maVr`m| Ho$ Amam‹` Xod h¢
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 24
{ZX}e (‡ÌZ gߪ`m 105 go 108 VH$) : 109. {ZÂZ{b{IV H$hm{Z`m| H$mo CZHo$ boIH$m| Ho$
{ZÂZ{b{IV J⁄mße H$mo ‹`mZnyd©H$ n{ãT>E Am°a nyN>o JE gmW gw_o{bV H$s{OE VWm ghr Hy$Q> H$m M`Z
‡ÌZm| Ho$ ghr {dH$În MwZH$a CŒma-nÃH$ _| {M{ïV H$s{OE :
H$s{OEü&
""EH$ ~ma _¢Zo a{Y`m H$mo CgHo$ PyR> ~mobZo Ho$ gß~ßY _| H$hmZr boIH$
gmaJ{^©V CnXoe {X`m, na CgZo AnZo _°bo-\$Q>o AßMb a. Mrµ\$ H$s XmdV 1. ‡o_MßX
go Am±gy nm|N>Vo h˛E Omo g\$mB© Xr, dh ^r Hw$N> H$_ b. bmb nmZ H$s ~oJ_ 2. Mß–Ya e_m© "Jwboar'
gmaJ{^©V Z Wrü& CgH$m AmX_r ~h˛V ^mobm h°ü& CgH$m c. B©XJmh 3. \$UrúaZmW aoUw
ˆX` BVZm H$mo_b h° {H$ N>moQ>r-N>moQ>r MmoQ>m| go ^r YraO d. CgZo H$hm Wm 4. ^rÓ_ gmhZr
Imo ~°R>Vm h°ü& Ka H$s Xem Eogr Zht {H$ CVZo Ordm| H$mo Hy$Q> :
XmoZm| g_` ^moOZ ^r {_b gHo$, Bgr go dh AnZo Am°a
~Ém| Ho$ N>moQ>o-_moQ>o XwÖI H$mo {N>nm OmVr h°ü& A~ ^JdmZ (A) a b c d
Cgo nabmoH$ _| Omo Mmho XßS> X|, na {H$gr H$m Hw$N> N>rZ 3 4 2 1
boZo Ho$ {bE dh PyR> Zht ~mobVrü&'' (B) a b c d
105. Cn`w©∫$ J⁄mße H$m Cn`w∫$ erf©H$ h° 4 3 1 2
(A) ghZerb a{Y`m (C) a b c d
(B) Ym{_©H$ a{Y`m 1 2 3 4
(C) a{Y`m Zo PyR> ~mobm (D)Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht 110. {ZÂZ{b{IV Cn›`mgm| H$mo CZHo$ boIH$m| Ho$
106. "^mobm hmoZm' H$m AW© h° gmW gw_o{bV H$s{OE VWm ghr Hy$Q> H$m M`Z
(A) _yI© hmoZm H$s{OE :
(B) A{e{jV hmoZm
(C) grYm hmoZm Cn›`mg boIH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ a. amJ Xa~mar 1. _fiy ^ßS>mar
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht b. AmnH$m ~ßQ>r 2. H•$ÓUm gmo~Vr
107. "YraO Imo ~°R>Zm' H$m AW© h° c. PyR>m gM 3. lrbmb ewäb
(A) ~ohmoe hmoZm d. {O›XJrZm_m 4. `enmb
(B) MrIZo bJZm
Hy$Q> :
(C) naoemZ hmo OmZm
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (A) a b c d
3 1 4 2
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
108. "Am±gy nm|N>Zm' H$m AW© h° (B) a b c d
(A) Mohao H$mo gm\$ H$aZm 1 2 3 4
(B) XX© ghZo H$m ‡`mg H$aZm (C) a b c d
(C) Am±I H$mo gm\$ H$aZm 4 3 2 1
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 25 [ P. T. O.
111. "JUoe' _| H$m°Z-gr gß{Y h°? 115. "Syllable' H$m Ï`mH$a{UH$ {h›Xr
nm[a^m{fH$ e„X h°
(A) Òda gß{Y
(A) dU©
(B) Ï`ßOZ gß{Y
(B) Aja
(C) {dgJ© gß{Y
(C) nX
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
112. "namYrZ' H$m gß{Y-{d¿N>oX h°
116. "g_mg' Ho$ {H$VZo ^oX h¢?
(A) na≤ + AmYrZ (A) N>Ö
(B) na + AmYrZ (B) gmV
(C) na + AYrZ (C) AmR>
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
113. "ZrbH$_b' _| H$m°Z-gm g_mg h°? 117. ""`h Òdm{XÔ>> \$b h°ü&'' dmä` _| "Òdm{XÔ>'
{H$g dJ© H$m e„X h°?
(A) AÏ``r^md g_mg
(A) {H´$`m-{deofU
(B) H$_©Yma` g_mg
(B) {deofU
(C) ~h˛d´r{h g_mg
(C) gd©Zm_
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
114. "Citizen' H$m {h›Xr nm[a^m{fH$ e„X h° 118. "ImH$ N>mZZm' H$m AW© h°
(A) AmX_r (A) Yyb BH$∆>m H$aZm
(B) _mZd (B) Yyb gm\$ H$aZm
(C) ZmJ[aH$ (C) Xa-Xa ^Q>H$Zm
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 26
119. "D±$Q> Ho$ _w±h _| Oram' H$m AW© h° 123. ""AmO a{ddma H$m {XZ h¢ü&'' ew’ H$s{OE :
(A) D±$Q> ¤mam Oram ImZm (A) AmO a{ddma-{XZ h°ü&
(B) H$_Omoa hmo OmZm (B) AmO a{ddma h¢ü&
(C) ~h˛V ~ãS>o H$mo ~h˛V WmoãS>m XoZm (C) AmO a{ddma h°ü&
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
120. [a∫$ dmä` H$s ny{V© Ho$ {bE e„X-M`Z
H$s{OE : 124. ""gߪ`m _| ~g Ω`mah ~Éo Xm°ãS> aho h¢ü&'' dmä`
_| H$m°Z-gm nX~ßY h°?
dh ‡{V{XZ _____ ^´_U Ho$ {bE {ZH$bVm
h°ü& (A) gßkm nX~ßY
(A) IarXXmar (B) {deofU nX~ßY
(B) gXm (C) {H´$`m nX~ßY
(C) gmß‹`H$mbrZ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
125. ""dh Km`b eoa H$s Vah XhmãS>Vm J`mü&''
121. dmä` Ho$ ‡maß^ _| "O°go' Am°a _‹` _| "d°go' dmä` _| {H$g nX~ßY H$s `moOZm h°?
H$m ‡`moJ hmoZo na {H$g ‡H$ma Ho$ dmä` H$s
aMZm hmoVr h°? (A) gßkm nX~ßY
(A) gab dmä` (B) {H´$`m-{deofU nX~ßY
(B) {_l dmä` (C) {H´$`m nX~ßY
(C) gß`w∫$ dmä` (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
126. "dm¿`' Ho$ {H$VZo ^oX h¢?
122. ""_mam J`m hm`! dhü&'' ew’ H$s{OE :
(A) Xmo
(A) dh _mam J`m hm`ü&
(B) dh, hm` _mam J`mü& (B) VrZ
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 27 [ P. T. O.
127. ""_wPgo ^mJm Zht OmVmü&'' dmä` _| {H$g 131. ""A~bm OrdZ hm` VwÂhmar `hr H$hmZrü&
dm¿` H$s `moOZm h°? Am±Mb _| h° XyY Am°a Am±Im| _| nmZrü&&''
(A) ^mddm¿` Bg_| H$m°Z-gr Ï`ßOZm h°?
(A) AmWu Ï`ßOZm
(B) H$_©dm¿`
(B) em„Xr Ï`ßOZm
(C) H$V•©dm¿`
(C) {deof Ï`ßOZm
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
128. "AmkmW©H$ dmä`' dmä` Ho$ AmYma na dJuH•$V
132. AbßH$ma e„X Ho$ "Ab_≤' H$m ä`m AW© h°?
Zm_ h°
(A) nyam
(A) e°br-AmYma
(B) A{YH$
(B) AW©-AmYma
(C) ˚m•ßJma
(C) gßaMZm-AmYma
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
133. "nrna nmV g[ag _Z S>mobm' _| Cn_o` ä`m h°?
129. gßaMZm-AmYma na dmä` Ho$ {H$VZo ^oX {H$E (A) nrna nmV
OmVo h¢?
(B) _Z
(A) Xmo
(C) S>mobm
(B) VrZ
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(C) nm±M (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
134. ""`m AZwamJr {MŒm H$s, J{V g_wP° Zqh H$moB©ü&
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht ¡`m|-¡`m| ~yãS>° Ò`m_ aßJ, À`m|-À`m|
CÇmbw hmoB©ü&''
130. ew’ e„X H$m M`Z H$s{OE : Bg_| H$m°Z-gm AbßH$ma h°?
(A) H$Âfl`yR>a (A) Í$nH$
(B) H$_fl`yQ>a (B) CÀ‡ojm
(C) Hß$fl`yQ>a (C) {damoYm^mg
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 28
135. "CÀ‡ojm' H$m emp„XH$ AW© ä`m h°? 139. Xmohm N>ßX _| ‡À`oH$ nß{∫$ _| _mÃmAm| H$s `moOZm
(A) gß^mdZm ä`m hmoVr h°?
(B) gwßXa (A) 13+11
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 29 [ P. T. O.
143. gm_m›` Í$n go H$mÏ`-JwU Ho$ {H$VZo ^oX h¢? 147. {h›Xr _| gßÒH•$V Ho$ 9 agm| _| {H$VZo ZE ag
(A) VrZ OwãS> JE h¢?
(B) nm±M (A) Xmo
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht 149. ""~mbYr {~gmb {~H$amb ¡dmb-Omb _mZm|,
bßH$ br{b~o H$mo H$mb agZm ngmar h°ü&
145. ""MmÈ Mß– H$s MßMb {H$aU|, Iob ahr Wt
H¢$Ymo Ï`mo_~r{WH$m ^ao h¢ ^y[a Yy_Ho$Vw,
Ob-Wb _|,
draag ~ra Vadm[a gr CYmar h°ü&&''
Òd¿N> Mm±XZr {~N>r h˛B© h°, Ad{Z Am°a
BZ nß{∫$`m| _| {H$g ag H$m n[anmH$ h°?
Aß~a Vb _|ü&''
BZ nß{∫$`m| _| {H$g H$mÏ`-JwU H$s `moOZm h°? (A) hmÒ` ag
(B) ^`mZH$ ag
(A) _mYw`©
(C) emßV ag
(B) AmoO
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(C) ‡gmX
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht 150. ""_°`m H$~qh ~ãT>oJr MmoQ>r?
{H$Vr ~ma _moqh XyY {n`V ^B©, `h AOhˇ±
146. ag-{ZÓn{Œm Ho$ ÒWm`r ^md Ho$ A{V[a∫$ {H$VZo h° N>moQ>rü&''
VŒd _mZo JE h¢? BZ nß{∫$`m| _| {H$g ag H$m n[anmH$ h°?
(A) VrZ (A) ^{∫$ ag
(B) Mma (B) emßV ag
(C) nm±M (C) dmÀgÎ` ag
(D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$ (D) Cn`w©∫$ _| go EH$ go A{YH$
(E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht (E) Cn`w©∫$ _| go H$moB© Zht
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 30
SPACE FOR ROUGH WORK / aµ\$ H$m`© Ho$ {bE ÒWmZ
HHH
23/MAV/M–2023–02/S3 (S)/109-A 31 [ P. T. O.
23/MAV/M–2023–02 nwpÒVH$m ˚m•ßIbm
CÂ_rXdma H$m AZwH´$_mßH$
‡ÌZ-nwpÒVH$m
A
^mfm, gm_m›` A‹``Z Am°a {h›Xr
g_` : 2:30 K Q>o nyUm™H$ : 150
‡ÌZm| Ho$ CŒma XoZo go nhbo ZrMo {bIo AZwXoem| H$mo ‹`mZ go nãT> b|ü&
_hŒdnyU© AZwXe
o
1. `h ‡ÌZ-nwpÒVH$m VrZ ^mJm| _| {d^m{OV h°çç^mJ–I, ^mJçII Edß ^mJçIIIü& ^mJçI _| ^mfm (Ah©Vm) Ho$ ‡ÌZ h¢, ^mJçII _|
gm_m›` A‹``Z Ho$ ‡ÌZ h¢ VWm ^mJçIII _| {h›Xr Ho$ ‡ÌZ h¢ü&
2. ^mJçI _| ‡ÌZ gߪ`m 1 go 30, ^mJçII _| ‡ÌZ gߪ`m 31 go 70 (‡ÌZ Am°a CZHo$ CŒma AßJ´oOr Edß {h›Xr _| _w{–V h¢) VWm ^mJçIII
_| ‡ÌZ gߪ`m 71 go 150 VH$ h¢ü&
3. g^r ‡ÌZm| H$m AßH$ g_mZ h°ü&
4. narjm AmaÂ^ hmoVo hr Amn AnZr ‡ÌZ-nwpÒVH$m H$s Om±M H$a XoI b| {H$ BgHo$ D$na Xm`t Amoa ‡ÌZ-nwpÒVH$m H$s ˚m•ßIbm
_w{–V h°ü& H•$n`m Om±M b| {H$ nwpÒVH$m _| aµ\$ H$m`© hoVw EH$ n•> (n•> gß0 31) g{hV nyao 32 _w{–V n•> h¢ Am°a H$moB© ‡ÌZ `m
n•> {~Zm N>nm h˛Am `m \$Q>m h˛Am `m Xmo~mam Am`m h˛Am Vmo Zht h°ü& nwpÒVH$m _| {H$gr ‡H$ma H$s Ãw{Q> nmZo na VÀH$mb BgHo$
~Xbo Bgr ˚m•ßIbm H$s Xygar ghr nwpÒVH$m bo b|ü&
5. Bg n•> Ho$ D$na {ZYm©[aV ÒWmZ _| AnZm AZwH´$_mßH$ AdÌ` {bI|ü& ‡ÌZ-nwpÒVH$m na Am°a Hw$N> Z {bI|ü&
6. ‡ÌZm| Ho$ CŒma XoZo Ho$ {bE AmnH$mo drjH$ ¤mam AbJ go CŒma nÃH$ {X`m Om`oJmü& AnZo CŒma nÃH$ Ho$ n•>-1 na {ZYm©[aV ÒWmZ _|
AnZm Zm_ VWm A›` {ddaU AdÌ` {bI| A›`Wm AmnH$m CŒma nÃH$ Om±Mm Zht Om`oJmü&
7. CŒma nÃH$ Ho$ n•>-2 na {ZYm©[aV ÒWmZ _| AnZo AZwH´$_mßH$ VWm ‡ÌZ-nwpÒVH$m H$s ˚m•ßIbm A, B, C `m D O°gm Bg
‡ÌZ-nwpÒVH$m Ho$ AmdaU n•> Ho$ D$na Xm`t Amoa Aß{H$V h°, go gÂ~p›YV d•Œm H$mo H$mbr/Zrbr Ò`mhr Ho$ ~m∞b-nm∞B›Q> noZ go AdÌ`
Hy$Q>~’ H$a|ü& CŒma nÃH$ na ‡ÌZ-nwpÒVH$m ˚m•ßIbm Aß{H$V Zht H$aZo AWdm JbV ˚m•ßIbm Aß{H$V H$aZo na CŒma nÃH$ H$m ghr
_yÎ`mßH$Z Zht hmoJmü&
8. ‡À`oH$ ‡ÌZ Ho$ nm±M CŒmaçç(A), (B), (C), (D) Am°a (E) H´$_ na {X`o J`o h¢ü& CZ_| go Amn g~go ghr Ho$db EH$ CŒma H$mo MwZ| Am°a
AnZo CŒma nÃH$ na Aß{H$V H$a|ü& AmnH$m Hw$b ‡m·mßH$ AmnHo$ ¤mam CŒma nÃH$ _| Aß{H$V ghr CŒmam| na {Z^©a H$aoJmü&
9. CŒma nÃH$ _| ‡À`oH$ ‡ÌZ gߪ`m Ho$ gm_Zo nm±M d•Œm Bg ‡H$ma ~Zo h˛E h¢çç A , B , C , D Am°a E ü& ‡ÌZm| Ho$ CŒma XoZo Ho$ {bE
AmnH$mo AnZr ng›X Ho$ Ho$db EH$ d•Œm H$mo H$mbr/Zrbr Ò`mhr Ho$ ~m∞b-nm∞B›Q> noZ go {M{ïV H$aZm h°ü& ‡À`oH$ ‡ÌZ Ho$ {bE Ho$db EH$
CŒma H$mo MwZ| Am°a Cgo AnZo CŒma nÃH$ _| {M{ïV H$a|ü& Amn CŒma nÃH$ _| `{X EH$ ‡ÌZ Ho$ {bE EH$ go A{YH$ d•Œm _| {ZemZ bJmVo h¢,
Vmo AmnH$m CŒma JbV _mZm Om`oJmü& CŒma nÃH$ _| CŒma H$mo {M{ïV H$aZo Ho$ {bE Ho$db H$mbr/Zrbr Ò`mhr Ho$ ~m∞b-nm∞B›Q> noZ
H$m hr ‡`moJ H$a|ü& {H$gr ^r ‡H$ma H$m H$mQ>-Hy$Q> AWdm n[adV©Z _m›` Zht h°ü&
10. ‡ÌZ-nwpÒVH$m go H$moB© nfim \$mãS>Zm `m AbJ H$aZm _Zm h°ü& ‡ÌZ-nwpÒVH$m Am°a CŒma nÃH$ H$mo narjm Ad{Y _| narjm ^dZ go ~mha
H$Xm{n Z bo Om`|ü& narjm Ho$ g_mnZ na CŒma nÃH$ drjH$ H$mo AdÌ` gm¢n X|ü& CgHo$ ~mX AmnH$mo AnZr ‡ÌZ-nwpÒVH$m AnZo gmW
bo OmZo H$s AZw_{V h°ü&
11. D$na Ho$ AZwXoem| _| go {H$gr EH$ H$m ^r nmbZ Zht H$aZo na Amn na Am`moJ Ho$ {ddoH$mZwgma H$ma©dmB© H$s Om gH$Vr h° AWdm AmnH$mo
X S> {X`m Om gH$Vm h°ü&
12. A‰`Wu CŒma nÃH$ H$mo AnZr CnpÒW{V _| Self Adhesive LDPE Bag _| nyar Vah go n°H$/grb H$admZo Ho$ CnamßV hr narjmH$j
H$mo N>moãS>|ü&
Note : English version of the instructions is printed on the First Page of this Booklet.
32 24DK2—6918×4
Code : 23/MAV/M–2023–02
Subject : LANGUAGE, GENERAL STUDIES AND HINDI
A N S W E R K E Y
1 C A C C 16 A A A C
2 B C E D 17 B C D C
3 A A B A 18 C D A B
4 D C C E 19 D B C A
5 B B B B 20 D C B C
6 E D C A 21 B A A D
7 C C A B 22 E D A C
8 B E D A 23 E D B A
9 B B C A 24 A C C B
10 C D E B 25 A E D C
11 A B E D 26 C E A C
12 A C A D 27 B B C B
13 C A A A 28 A B B A
14 B B B E 29 D A D D
15 D B C E 30 A C D C
Code : 23/MAV/M–2023–02
Subject : LANGUAGE, GENERAL STUDIES AND HINDI
A N S W E R K E Y
31 A B C C 51 B B A B
32 B B A A 52 B A C A
33 C B D B 53 A A C C
34 C B B A 54 C C B A
35 A B C C 55 D C A C
36 A C C B 56 A B C C
37 B C A B 57 A D B C
38 A A B A 58 A A B C
39 A B D A 59 C B A C
40 B C A C 60 B C A A
41 C A A D 61 A B C A
42 B A A B 62 B A A B
43 A B B A 63 A D A C
44 C B C A 64 A B C A
45 C C A C 65 A B B B
46 B B C B 66 A B C B
47 B B A D 67 A A A C
48 A C A C 68 B C B C
49 D A A C 69 B B B A
50 C C A C 70 C C C C
Code : 23/MAV/M–2023–02
Subject : LANGUAGE, GENERAL STUDIES AND HINDI
A N S W E R K E Y
71 C B C A 91 C A C B 111 A A C A 131 A B B C
72 B A A B 92 B C B B 112 C C B C 132 C A B C
73 C C A C 93 C A A A 113 B A B A 133 B C B B
74 B A B B 94 A C B A 114 C B C A 134 C A C A
75 A B C B 95 C B C C 115 B A B B 135 A C B B
76 C A B B 96 C A B C 116 A A C C 136 C B A B
77 B C C A 97 B C A B 117 B C A B 137 B C B A
78 C C A B 98 C A B A 118 C A B A 138 B A B B
79 A B C C 99 A B C B 119 C B C B 139 A A C A
HHH
/109