Thanks to visit codestin.com
Credit goes to www.scribd.com

0% found this document useful (0 votes)
21 views67 pages

Unit - IV Vector Diff

Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
21 views67 pages

Unit - IV Vector Diff

Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 67

Allied Mathematics - II Tagore college - 1

UNIT - IV
VECTOR DIFFERENTIATION
SYLLABUS :
Introduction, Scalar point functions, Vector point functions, Vector
differential operator  , Gradient, Divergence, Curl, Solenoidal,
irrotational, identities.

1. Define Gradient?
Solution :
Let  (x, y, z) define as a scalar field. That is  is differentiable
at each point (x, y, z) in a certain region of space. Then the Gradient of
 is denoted by   or grad  is defined by
     
grad  =  = i + y j + k
x z
grad  is vector field.

2. Define divergent?
Solution :
If F (x, y, z) is defined and differentiable vector point function at
each point (x, y, z) in a certain region of space. Then the divergent of F
is denoted by  . F or div F (div F is scalar field) is defined by
F1 F2 F3
div F =  .F = + +
x y z

3. Define curl?
Solution :
If F (x, y, z) is a differentiable vector point function in a certain
region of space. Then the curl (rotational) of F is denoted by   F
or Curl F (Curl F is vector field) is defined by
2 VECTOR DIFFERETIATE - I

i j k
  
Curl F =   F = x y z
F1 F2 F3

4. Define Solenoidal Vector?


Solution :
If a vector such that div F = 0 for all ponts in a region. Then it
is said to be a Solenoidal Vector in that region.
 .F = 0

5. Define Irrotational Vector(Lamellar Vector)?


Solution :
If F is a vector such that curl F for all ponts in a region. Then it
is called Irrotational Vector (Lamellar Vector) in that region.
curl F = 0
Formula :
     
1. Gradient   = i + y j + k
x z

F1 F2 F
2. Divergent   .F = + y + 3
x z

i j k
  
3. Curl F    F = x y z
F1 F2 F3

4. Solenoidal Vector   =0
5. Irrotational Vector   F =0

6. Unit normal vector to Surface  n̂ = |  |
Allied Mathematics - II Tagore college - 3

a
7. Unit normal vector  n̂ = | a |

dr
8. Unit tangent vector  n̂ = | dr |

 . a
8. Directional Derivative Vector = | a | =   . n̂

9. Maximum Directional Directive =  


9. Magnitude of Maximum Directional Directive = |   |
9. Maximum Value of Maximum Directional Directive = |   |
9. Greatest rate of increase of  = |   |
10. Normal Derivative = |   |
1 . 2
10. Angle between the Surfaces = |  ||  |
1 2
 
11. Work done to the force =  Fdr
C

12. Equation of tangent to the plane is ( r – a ) .   = 0


   
Where Point (a1, a2, a3)  a = a1 i + a2 j + a3 k
  
and r = x i + y j + z k
13. Equation of normal to the line is ( r – a ) ×   = 0
4 VECTOR DIFFERETIATE - I
PROBLEMS :

1. Prove that div grad (  ) =  2  .


Solution :
     
grad (  ) =   = i + y j + k
x z
  
F1 = F2 = y F3 =
x z

F1  2 F2  2 F3  2


= = y 2 =
x x 2 y z z 2
F1 F2 F3
 .F = + +
x y z

 2  2  2
div grad (  ) = + y 2 + y 2
x 2
=  2

2. If  = x2 + y2 + z2 – 8 then find grad  at (2, 0, 2).


Solution :
Fiunctiuon Point
 = x2 + y2 + z2 – 8 (2, 0, 2)
 
= 2x = 2(2) = 4
x x
 
= 2y = 2(0) = 0
y y

 
= 2z = 2(2) = 4
z z
     
grad  =  = i + y j + k
x z
  
= 4i + 0 j + 4k
 
= 4i + 4k
Allied Mathematics - II Tagore college - 5
3. If  (x, y, z) = x2y – 2y2z3 find   at the point (1, – 1, 2).
Solution :
Fiunctiuon Point
 = x y – 2y z
2 2 3
(1, – 1, 2).
 
= 2xy = 2(1)(– 1) = – 2
x x
 
= x2 – 4y z3 = 1 – 4(– 1)(8) = 33
y y

 
= – 6 y2 z2 = – 6(1) (4) = – 24
z z
     
 = i + y j + k
x z
  
= – 2 i + 33 j – 24 k

4. If  = y2x – y2z find   at the point (1, 1, 2).


Solution :
Fiunctiuon Point
 =yx–yz
2 2
(1, 1, 2)
 
= y2 = 1
x x
 
= 2yx – 2yz = 2 –4=–2
y y

 
= – y2 = –1
z z
     
 = i + y j + k
x z
  
= i –2 j – k
6 VECTOR DIFFERETIATE - I
5. If  = x + x2y + yz2 find   at the point (1, 0, 0).
Solution :
Fiunctiuon Point
 = x + xy + yz
2 2
(1, 0, 0)
 
= 1 + y2 = 1
x x
 
= 2 xy + z2 = 0
y y

 
= 2 yz = 0
z z
     
 = i + y j + k
x z
  
= i + 0 j + 0k

= i

6. If  (x, y, z) = 3x2y – y3z2 find   at the point (1, – 2, 1).


Solution :
Fiunctiuon Point
 = 3x y – y z
2 3 2
(1, – 2, 1).
 
= 6xy = 6(1)(– 2) = – 12
x x
 
= 3x2 – 3y2 z2 = 3 – 12 = – 9
y y

 
= – 2 y3 z = – 2(–2)3 (1) = 16
z z
     
 = i + y j + k
x z
  
= – 12 i – 9 j + 16 k
Allied Mathematics - II Tagore college - 7
7. Find   at (1, 1, 1), if  = x2y + y2x + z2 .
Solution :
Fiunctiuon Point
 =xy+yx+z
2 2 2
(1, 1, 1)
 
= 2xy + y2 = 2+1=3
x x
 
= x2 + 2xy = 1+2=3
y y

 
= 2z = 2(1) = 2
z z
     
 = i + y j + k
x z
  
= 3i + 3 j + 2k

8. Find   , if  = 2xz – y2 at the point (1, 3, 2).


Solution :
Fiunctiuon
Fiunctiuon Point
 = 2xz – y2
(1, 3, 2)
 
= 2z = 4
x x
 
= – 2y = –6
y y

 
= 2x = 2
z z
     
 = i + y j + k
x z
  
= 4i – 6 j + 2k
8 VECTOR DIFFERETIATE - I
9. Find   , if  = xyz – x2.
Solution :
Fiunctiuon
 = xyz – x2
  
= yz – 2x = xz = xy
x y z
     
 = i + y j + k
x z
  
  = (yz – 2x) i + xz j + xy k

10. Find   , if  = x2 y3 z2.


Solution :
Fiunctiuon
 = x2 y3 z2
  
= 2xy3z2 = 3x2 y2 z2 = 2x2 y3z
x y z
     
 = i + y j + k
x z
  
= 2xy3z2 i + 3x2 y2 z2 j + 2x2 y3z k

11. What is the greates rate of increasing of  = x y z2 at (1, 0, 3).


Solution :
Fiunctiuon Point
 = x y z2 (1, 0, 3)
 
= y z2 = 0(3)2 = 0
x x
 
= x z2 = 1(3)2 = 9
y y
 
= 2x y z = 2(1)(0)(3) = 0
z z
Allied Mathematics - II Tagore college - 9
     
 = i + y j + k
x z
   
= 0i + 9 j + 0k = 9 j

Greates rate of increasing = |   | = (0)2  (0) 2  (9)2 = 9



12. Compute curl F at the point (1, – 1, 1) for the vector function
   
F = x2z i + y3z2 j + xy2 z k .
Solution :
   
F = x2z i + y3z2 j + xy2 z k
F1 = x2z, F2 = y3z2, F3 = xy2 z

i j k i j k
     
Curl F = x y z = x y z
F1 F2 F3 x2z y3 z 2 xy 2 z
  
Curl F = (2xyz – 2y3z) i – (y2z – x2) j + (0 – 0) k
At the point (1, – 1, 1)
 
Curl F = [2(1)(–1)(1) – 2(–1)(1)] i – [(1)(1) – 1)] j
 
= [– 2 + 2] i – [1 – 1] j
= 0
  
13. If F = 3x2y i – 4xy2 j + 2xyz k , find curl F .
Solution :
   
F = 3x2y i – 4xy2 j + 2xyz k
F1 = 3x2y, F2 = – 4xy2, F3 = 2xyz

i j k i j k
     
Curl F = x y z = x y z
F1 F2 F3 3 x y  4 xy 2
2
2 xyz
  
= (2xz + 0) i – (2yz – 0) j + (– 4y2 – 3x2) k
  
= 2xz i – 2yz j – (4y2 + 3x2) k
10 VECTOR DIFFERETIATE - I
  
14. Find curl F if F = xy i + yz j + zx k .
Solution :
   
F = xy i + yz j + zx k
F1 = xy F2 = yz F3 = zx

i j k i j k
     
Curl F = x y z = x y z
F1 F2 F3 xy yz zx
  
= (0 – y) i – (z – 0) j + (0 – x) k
  
= – yi – z j – xk
  
15. If F = xz3 i – 2xyz j + xz k , find curl F at (1, 2, 0).
Solution :
   
F = xz3 i – 2xyz j + xz k
F1 = xz3 F2 = – 2xyz F3 = xz

i j k i j k
     
Curl F = x y z = x y z
F1 F2 F3 xz 3  2 xyz xz
  
= (0 + 2xy) i – (z – 3xz2) j + (– 2yz – 0) k
  
= 2xy i – (z – 3xz2) j – 2yz k
At the point (1, 2, 0)
  
Curl F = 2xy i – (z – 3xz2) j – 2yz k
  
= 2(1)(2) i – (0 – 3(1)(0)2) j – 2(2)(0) k

= 4i

16. Find the directional derivative of xyz – xy2z3 at the point (1, 2, –1)

in the direction of the vector i – j – 3 k .
Allied Mathematics - II Tagore college - 11
Solution :
Function Point
 = xyz – xy2z3 (1, 2, –1)
 
= yz – y2z3 = –2+4 =2
x x
 
= xz – 2xyz3 = –1+4 =3
y y

 
= xy – 3xy2 z2 = 2 – 12 = – 10
z z
     
 = i + y j + k
x z
  
  = 2 i + 3 j – 10 k
 
a = i – j – 3k

|a| = (1) 2  (1)2  ( 3)2 = 1  1  9 = 11
      
 . a (2i  3 j  10k ) . (i  j  3k )
Directional Derivative =  =
|a| 11

2  3  30 29
= =
11 113

17. Find the directional derivative of yz + xz + xy at (1, 1, 1) in the


direction i + j .
Solution :
Function Point
 = yz + xz + xy (1, 1, 1)
 
= z+y = 1+1 =2
x x
 
= z+x = 1+1 =2
y y
 
= y+x = 1+1=2
z z
12 VECTOR DIFFERETIATE - I
     
 = i + y j + k
x z
  
  = 2i + 2 j + 2k

a = i + j

|a| = (1) 2  (1) 2 = 1 1 = 2
     
 . a (2i  2 j  2k ) . (i  j )
Directional Derivative =  =
|a| 2
22 4
= = =2 2
2 2

18. Find the directional derivative of  = 4xz2 + x2yz at (2, –1, 2) in


  
the direction 2 i +3 j + 4 k .
Solution :
Function Point
 = 4xz2 + x2yz (2, –1, 2)
 
= 4z2 + 2xyz = 16 – 8 = 8
x x
 
= x2 z = (2)2 2 = 8
y y
 
= 8xz + x2y = 32 – 4 = 28
z z
     
 = i + y j + k
x z
  
  = 8 i + 8 j + 28 k
   
a = 2 i +3 j + 4 k

|a| = (2) 2  (3) 2  (4) 2 = 4  9  16 = 29

 . a
Directional Derivative = 
|a|
Allied Mathematics - II Tagore college - 13
     
(8i  8 j  28k ) . ( 2i  3 j  4k )
=
29
16  24  112 152
= =
29 29

19. Find the directional derivative of  = 4xz2 + x2yz at (1, – 2, –1) in


  
the direction 2 i – j – 2 k .
Solution :
Function Point
 = 4xz2 + x2yz (1, – 2, –1)
 
= 4z2 + 2xyz = 4+4 =8
x x
 
= x2 z = (1)2 (–1) = –1
y y

 
= 8xz + x2y = – 8 – 2 = – 10
z z
     
 = i + y j + k
x z
  
  = 8 i – j – 10 k
   
a = 2i – j – 2k

|a| = (2) 2  (1) 2  (2) 2 = 4  1  4 = 3
      
 . a (8i  j  10k ) . ( 2i  j  2k )
Directional Derivative =  =
|a| 3

16  1  20 37
= =
3 3

9. Find the directional derivative of  = 2xy + 5yz + xz at (1, 2, 3)


  
in the direction 3 i – 5 j + 4 k .
14 VECTOR DIFFERETIATE - I
Solution :
Function Point
 = 2xy + 5yz + xz (1, 2, 3)
 
= 2y + z = 4+3 =7
x x
 
= 2x + 5z = 2 + 15 = 17
y y

 
= 5y + x = 10 + 1 = 11
z z
     
 = i + y j + k
x z
  
  = 7 i + 17 j + 11 1k
   
a = 3i – 5 j + 4k

|a| = (3) 2  (5) 2  (4) 2 = 9  25  16 = 50 = 5 2
      
 . a (7i  17 j  11k ) . (3i  5 j  4k )
Directional Derivative =  =
|a| 5 2
21  85  44 20 4
= = – = =–2 2
5 2 5 2 2

20. Find the directional derivative of  = 2x2 + 3y2 + z2 at (2, 1, 3) in


 
the direction i – 2 k .
Solution :
Function Point
 = 2x + 3y + z
2 2 2
(2, 1, 3)
 
= 4x = 8
x x
 
= 6y = 6
y y

 
= 2z = 6
z z
Allied Mathematics - II Tagore college - 15
     
 = i + y j + k
x z
  
  = 8i + 6 j + 6k
  
a = i – 2k

|a| = (1) 2  (0) 2  (2) 2 = 1 4 = 5

 . a
Directional Derivative = 
|a|
    
(8i  6 j  6k ) . (i  2k )
=
5
8  12 4
= =–
5 5

21. Find the directional derivative of  = xyz – xy2z3 at (1, 2, – 1) in


  
the direction i – j – 3 k .
Solution :
Function Point
 = xyz – xy2z3 (1, 2, – 1)
 
= yz – y2z3 = –2+4=2
x x
 
= xz – 2xyz3 = –1+4=3
y y

 
= xy – 3xy2z2 = 2 – 12 = – 10
z z
     
 = i + y j + k
x z
  
  = 2 i + 3 j – 10 k
   
a = i – j – 3k

|a| = (1) 2  (1) 2  (3) 2 = 1  1  9 = 11
16 VECTOR DIFFERETIATE - I

 . a
Directional Derivative = 
|a|
     
(2i  3 j  10k ) .(i  j  3k )
=
11
2  3  30 29
= =
11 11

22. Find the directional derivative of  = 4xz2 + 2xyz at (1, 2, 3) in


  
the direction 2 i + j – k .
Solution :
Function Point
 = 4xz2 + 2xyz (1, 2, 3)
 
= 4z2 + 2yz = 36 + 12 = 48
x x
 
= 2xz = 6
y y

 
= 8xz + 2xy = 24 + 4 = 28
z z
     
 = i + y j + k
x z
  
  = 2 i + 3 j – 10 k
   
a = 2i + j – k

|a| = (2) 2  (1) 2  (1) 2 = 4  1  1 = 6

 . a
Directional Derivative = 
|a|
     
(48i  6 j  28k ) .(2i  j  k )
=
6
96  6  28 74
= =
6 6
Allied Mathematics - II Tagore college - 17
23. Find the directional derivative of  = x2y2z2 at (1, – 1, 1) in the
direction of the tangent to the curve x = et, y = sin 2t + 1,
z = 1 – cos t at t = 0.
Solution :
Function Point
 =xyz2 2 2
(1, – 1, 1)
 
= 2 xy2z2 = 2(1)2(– 1)2(1)2 = 2
x x
 
= 2 x2yz2 = 2(1)2(– 1)(1)2 = –2
y y

 
= 2 x2y2z = 2(1)2(– 1)2(1) = 2
z z
     
 = i + y j + k
x z
  
 = 2i – 2 j + 2k
   
Let r = xi + y j + z k
x = et y = sin 2t + 1 z = 1 – cos t
   
r = e i + (sin 2t + 1) j + (1 – cos t ) k
t


dr   
= et i + 2 cos 2t j + sin t k
dt

dr   
at t = 0, = e0 i + 2 cos 0 j + sin 0 k
dt
  
a = i +2 j

|a| = (1) 2  (2) 2 =
1 4 = 5
     
a (2i  2 j  2k ) . (i  2 j )
Directional Derivative =   .  =
|a| 5

24 2
= =–
5 5
18 VECTOR DIFFERETIATE - I
24. In what direction from (3, 1, – 2) is the directional derivative of
 = x2y2z2 maximum? Find also the magnitude of this maximum.
Solution :
Function Point
 = x2y2z2 (3, 1, – 2)
 
= 2xy2z2 = 2(3)(1)2(–2)2 = 24
x x
 
= 2x2yz2 = 2(3)2 (1)(–2)2 = 72
y y

 
= 2x2y2z = 2(3)2(1)2(–2) = – 36
z z
     
 = i + y j + k
x z
  
  = 24 i + 72 j – 36 k
  
Maximum directional derivative =   = 24 i + 72 j – 36 k
| | = ( 24)2  (76)2  (36) 2 = 576  5776  1296 = 7648
Magnitude of Maximum directional derivative = |   |
= 7648

25. Find the maximum directional derivative of  = 2x2 + 3y2 + 5z2


at the point (1, 1, – 4).
Solution :
Function Point
 = 2x + 3y + 5z
2 2 2
(1, 1, – 4)
 
= 4x = 4(1) = 4
x x
 
= 6y = 6(1) = 6
y y
 
= 10z = 10(–4) = – 40
z z
Allied Mathematics - II Tagore college - 19
     
 = i + y j + k
x z
  
  = 4 i + 6 j – 40 k
  
Maximum directional derivative =   = 4 i + 6 j – 40 k

| | = (4) 2  (6) 2  (40) 2


= 16  36  1600 = 1652
Magnitude of Maximum directional derivative = |   |
= 1652

26. Find the normal derivative of  = x3 – y3 + z at (1, – 1, 1).


Solution :
Function Point
 = x3 – y3 + z (1, – 1, 1)
 
= 3x2 = 3(1)2 = 3
x x
 
= – 3y2 = –3(–1)2 = –3
y y

 
= 1 = 1
z z
     
 = i + y j + k
x z
  
= 3i – 3 j + k

| | = (3) 2  (3) 2  (1) 2


= 9  9 1 = 19
Normal Derivative = |   | = 19
20 VECTOR DIFFERETIATE - I
27. Find the unit normals to the surface z2 = xy at (1, 1, – 1).
Solution :
Function Point
 = z – xy
2
(1, 1, – 1)
 
= –y = – (1) = – 1
x x
 
= –x = – (1) = – 1
y y

 
= 2z = 2(– 1) = – 2
z z
        
 = i + y j + k = – i – j –2 k
x z

| | = ( 1) 2  ( 1) 2  ( 2) 2 = 11 4 = 6


  
  i  j  2k
Unit normal vector ( n̂ ) = =
|  | 6

28. Find the unit normals vector to the surface x3 + y2 = z at the points
(1, 1, 2).
Solution :
Function Point
 =x +y –z
3 2
(1, 1, 2)
 
= 3x2 = 3 (1) = 3
x x
 
= 2y = 2 (1) = 2
y y
 
= –1 = –1
z z
     
 = i + y j + k
x z
  
= 3i + 2 j – k
Allied Mathematics - II Tagore college - 21
| | = 9  4  1 = 14
  
 3i  2 j  k
Unit normal vector ( n̂ ) = =
|  | 14

29. Find a unit normal vector to the plane 2x + y + 2z = 6 .


Solution :
Function
 = 2x + y + 2z – 6
  
=2, y
= 1, =1
x z

     
 = i + y j + k
x z
  
= 2i + j + k
| | = 4 11 = 6
  
 2i  j  k
Unit normal vector ( n̂ ) = |  |
=
6

30. Find the unit normal vector to the surface x2 + y2 = z at (1, – 2, 5)


Solution :
Function Point
 =x +y –z
2 2
(1, – 2, 5)
 
= 2x = 2 (1) = 2
x x
 
= 2y = 2 (– 2) = – 4
y y

 
= –1 = –1
z z
        
 = i + y j + k = 2i – 4 j – k
x z
| | = 4  16  1 = 21
22 VECTOR DIFFERETIATE - I
  
 2i  4 j  k
Unit normal vector ( n̂ ) = =
|  | 21

31. Find the unit normal vector to the surface x2 + y2 + 2z2 = 4 at


(1, 1, 1).
Solution :
Function Point
 = x + y + 2z – 4
2 2 2
(1, 1, 1)
 
= 2x = 2 (1) = 2
x x
 
= 2y = 2 (1) = 2
y y
 
= 4z = 4(1) = 4
z z
        
 = i + y j + k = 2i + 2 j + 4k
x z
| | = 4  4  16 = 24
  
 2i  2 j  4k
Unit normal vector ( n̂ ) = =
|  | 24

32. Find the angle between the normals to the surface x2 = yz at the
points (1, 1, 1) and (2, 4, 1).
Solution :
Function Points
 = x – yz
2
(1, 1, 1) (2, 4, 1)
 1 2
= 2x = 2 = 4
x x x

 1 2
= –z = –1 = –1
y y y

 1 2
= –y = –1 = –4
z z z
Allied Mathematics - II Tagore college - 23
1  1    2  2  2 
 1 = i + y j + 1 k  2 = i + y j + k
x z x z
     
 1 = 2 i – j – k  2 = 4 i – j – 4 k
|  1 | = 4 11 |  2 | = 16  1  16
= 6 = 33
Angle between the Surfaces :
1 . 2
cos θ = |  ||  |
1 2
     
( 2i  j  k ).(4i  j  4k )
=
6 33
8 1 4 13
= =
198 198

1  13 
θ = cos  
 198 

33. Find the angle between the surface x2 + y2 + z2 = 9 and


z = x2 + y2 – 3 at (2, – 1, 2).
Solution :
Function Point Function Point
 1 = x + y + z – 9 (1, 1, – 1)
2 2 2
 1 = x +y –z–3 (2, – 1, 2)
2 2

1 1 2 2


= 2x = 2 = 2x = 4
x x x x
1 1 2 2
y
= 2y y
= 2 y
= 2y y
= –2

1 1 2 2


= 2z = –2 = –1 = –1
z z z z
1  1  1  2  2  2 
 1 = i + y j + k  2 = i + y j + k
x z x z
     
 1 = 2 i + 2 j – 2 k  2 = 4 i – 2 j – k
|  1 | = 444 |  2 | = 16  4  1
= 12 = 21
24 VECTOR DIFFERETIATE - I
Angle between the Surfaces :
1 . 2
cos θ = |  ||  |
1 2
     
(2i  2 j  2k ).(4i  2 j  k )
=
12 21
842 6 1
= = =
12 21 2 3 3 7 7

34. Find ‘a’ and ‘b’ so that the surface ax3 – by2z = (a + 3) x2 and
4x2y – z3 = 11 cut orthogonally at (2, – 1, – 3).
Solution :
Let  1 = ax3 – by2z – (a + 3) x2 and  2 = 4x2y – z3 – 11
1
Function Point
 1 = ax – by2z – (a + 3) x2
3
(2, – 1, – 3)
1 1
= 3ax2 – 2(a +3) x = 3a(2)2 – 4 (a + 3)
x x
= 8a – 12
1 1
= – 2byz = – 2b(–1)(–3) = – 6 b
y y

1 1
= – by2 = – b (–1)2 = – b
z z
1  1  1 
1 = i + y j + k
x z
  
= (8a – 12) i – 6 b j – b k
Function Point
 2 = 4x y – z3 – 111
2
(2, – 1, – 3)
2 2
= 8xy = 8 (2) (–1) = – 16
x x
2 2
= 4x2 = 4 (2)2 = 16
y y
Allied Mathematics - II Tagore college - 25
2 2
= – 3z2 = – 3(– 3)2 = – 27
z z
2  2  2 
2 = i + y j + k
x z
  
= – 16 i + 16 j – 27 k
If two surface cut orthogonally then cos θ = 0
(   1). (   2 ) = 0
     
[(8a – 12) i – 6 b j – b k ] . [– 16 i + 16 j – 27 k ] = 0
(8a – 12)(– 16) – 6b (16) – b(– 27) = 0
– 128a – 192 – 96 b + 27 b = 0
128a + 69 b + 192 = 0
128a + 69 b = – 192 ..... (1)
Since the point (2, – 1, – 3) lies on the surface  1(x, y, z) = 0
a(2)3 – b(–1)2(–3) – (a + 3) (2)2 = 0
8a – 3b – 4(a + 3) = 0
8a – 3b – 4a – 12 = 0
4a – 3b = 12 ....... (2)
Eq (1)  128 a + 69 b = – 192
Eq (2)  23  92 a – 69 b = 276
220 a = 276
276 69
a = =
220 55
69
Subst a = in eq (2)
55

 69 
4  – 3b = 12
 55 

 69 
3b = 4   – 12
 55 

 23   23  55 
b = 4  55  – 4 = 4  55 
   

  32  128
= 4  = –
 55  55
26 VECTOR DIFFERETIATE - I
35. Find ‘a’ and ‘b’ so that the surface ax2 – byz = (a + 2) x and
4x2y + z3 = 4 cut orthogonally at (1, – 1, 2).
Solution :
Let  1 = ax2 – byz – (a + 2) x and  2 = 4x2y + z3 – 4
Function Point
 1 = ax – byz – (a + 2) x
2
(1, – 1, 2)
1 1
= 2ax – (a + 2) = 2a(1) – (a + 2) = a – 2
x x
1 1
= – bz = – b(2) = – 2b
y y

1 1
= – by = – b (–1) = b
z z
1  1  1 
1 = i + y j + k
x z
  
= (a – 2) i – 2 b j + b k
Function Point
 2 = 4x y + z3 – 4
2
(1, – 1, 2)
2 2
= 8xy = 8 (1) (–1) = – 8
x x
2 2
= 4x2 = 4 (1)2 = 4
y y
2 2
= 3z2 = 3(2)2 = 12
z z
2  2  2 
2 = i + y j + k
x z
  
= – 8 i + 4 j + 12 k
If two surface cut orthogonally then cos θ = 0
(   1). (   2 ) = 0
     
[(a – 2) i – 2b j + b k ] . [– 8 i + 4 j + 12 k ] = 0
Allied Mathematics - II Tagore college - 27
(a – 2)(– 8) – 2b (4) + b(12) = 0
– 8a + 16 – 8b + 12 b = 0
– 8a + 4b + 16 = 0
8a – 4b = 16
2a – b = 4 ..... (1)
Since the point (1, – 1, 2) lies on the surface  1(x, y, z) = 0
a(1)2 – b(–1)(2) – (a + 2) (1) = 0
a + 2b – (a + 2) = 0
a + 2b – a – 2 = 0
2b – 2 = 0
2b = 2
b = 1
Subst b = 1 in eq (1), we get
2a – 1 = 4
2a = 4+1
2a = 5
5
a =
2

36. Find the unit tangent vector for the curve


   
r = a cos t i + a sin t j + ct k .
Solution :
x = a cos t y = a sin t z = ct
dx dy dz
= – a sin t = a cos t = c
dt dt dt
   
r = xi +y j +zk

dr dx  dy  dz 
= i + j + k
dt dt dt dt
 
dr  
= – a sin t i + a cos t j + c k
dt

dr
dt
= a 2 sin 2 t  a 2 cos 2 t  c 2

= a 2 (sin 2 t  cos 2 t )  c 2

= a2  c2
28 VECTOR DIFFERETIATE - I

dr   
dt  a sin t i  a cos t j  ck
Unit tangent vector ( n̂ ) = =
dr 2
a c 2

dt

37. Find the unit tangent vector for the curve


x = t2 + 1, y = 4t – 3, z = 2t2 – 6t at t = 2.
Solution :
x = t2 + 1 y = 4t – 3 z = 2t2 – 6t
dx dy dz
= 2t = 4 = 4t – 6
dt dt dt
   
r = xi +y j +zk

dr dx  dy  dz 
= i + j + k
dt dt dt dt

dr   
= 2 t i + 4 j + (4t – 6) k
dt

dr   
At t = 2 , = 4 i + 4 j + (8 – 6) k
dt
  
= 4i +4 j +2 k

dr
dt
= ( 4) 2  ( 4) 2  ( 2) 2

= 16  16  4
= 36 = 6

dr
dt
Unit tangent vector ( n̂ ) =
dr
dt
     
4 i  4 j  2k 2i 2 j k
= =
6 3
Allied Mathematics - II Tagore college - 29
38. Find the equation of the tangent plane to the surface
2xz2 – 3xy – 4x =7 at (1, – 1, 2)
Solution :
Function Point
 = 2xz – 3xy – 4x –7
2
(1, – 1, 2)
 
= 2z2 – 3y – 4 = 2(2)2 – 3(– 1) – 4 = 7
x x
 
y
= – 3x y
= – 3(1) = – 3

 
= 4 xz = 4(1)(2) = 8
z z
        
 = i + y j + k = 7i – 3 j + 8k
x z
Given point : (1, – 1, 2)
       
a = i – j + 2 k and r = xi + y j + zk
    
r – a = (x – 1) i + (y + 1) j + (z – 2) k

Equation of the tangent plane = ( r – a ) .   = 0
     
[(x – 1) i + (y + 1) j + (z – 2) k ]. [7 i – 3 j + 8 k ] = 0
7 (x – 1) – 3 (y + 1) + 8 (z – 2) = 0
7 x – 7 – 3y – 3 + 8 z – 16 = 0
7 x – 3y + 8 z – 26 = 0

39. Find the equation of the normal plane to the surface


2xz2 – 3xy – 4x =7 at (1, – 1, 2)
Solution :
Function Point
 = 2xz – 3xy – 4x –7
2
(1, – 1, 2)
 
= 2z2 – 3y – 4 = 2(2)2 – 3(– 1) – 4 = 7
x x
 
y
= – 3x y
= – 3(1) = – 3

 
= 4 xz = 4(1)(2) = 8
z z
30 VECTOR DIFFERETIATE - I
     
 = i + y j + k
x z
  
  = 7i – 3 j + 8k
Given point : (1, – 1, 2)
   
a = i – j + 2k
   
r = xi + y j + zk
    
r – a = (x – 1) i + (y + 1) j + (z – 2) k
To find equation of the tangent plane :

( r – a ) ×   = 0

i j k
x 1 y 1 z  2
= 0
7 3 8
  
i [8(y + 1) + 3(z – 2)] – j [8(x – 1) –7(z – 2)]+ k [–3(x – 1)–7(y + 1)] = 0
  
Comparing i , j , k
8(y + 1) + 3(z – 2) = 0 8(x – 1) – 7(z – 2) = 0
8(y + 1) = – 3(z – 2) 8(x – 1) = 7(z – 2)
y 1 z2 x 1 z2
= ..... (1) = ... (2)
3 8 7 8
–3(x – 1)–7(y + 1) = 0
– 3(x – 1) = 7(y + 1)
– 3(x – 1) = 7(y + 1)
x 1 y 1
= ..... (3)
7 3
Equation eq (1), (2) and (3) we get
x 1 y 1 z2
= =
7 3 8
This is the required equation.
Allied Mathematics - II Tagore college - 31
  
40. If   = yz i + xz j + xy k , find  .
Solution :
     
 = i + y j + k
x z

= yz   = xyz + C1 (integrate)
x

y
= xz   = xyz + C2


= xy   = xyz + C3
z
 = xyz + C
  
41. If   = 2xyz3 i + x2z3 j + 3x2yz2 k , find  (x, y,, z)
z given that
 (1, –2, 2) = 4.
Solution :
     
 = i + y j + k
x z

= 2xyz3   = x2yz3 + C1 (integrate)
x

= x2z3   = x2yz3 + C2
y

= 3x2yz2   = x2yz3 + C3
z
 = x2yz3 + C
 
42. Find  if F = ( 6xy + z3) i + (3x2 – z) j + (3xz2 – y) k .
Solution :
     
F = i + y j + k
x z
32 VECTOR DIFFERETIATE - I

= 6xy + z3   = 3x2y + xz3 + C1
x

y
= 3x2 – z   = 3x2y – yz + C2


= 3xz2 – y   = xz3 – yz + C3
z
 = 3x2y – yz + xz3 + C

43. Find  if F = ( y2 cosx + z2) i + (2y sinx – 4) j + 3xz2 k
Solution :
     
F = i + y j + k
x z

= y2 cosx + z2   = y2 sin x + xz2 + C1
x

y
= 2y sinx – 4   = y2 sin x – 4y + C2


= 3xz2   = xz3 + C3
z
 = y2 sin x + xz2 – 4y + xz3 + C
 
44. If   = ( 6xy + z3) i + (3x2 – z) j + ( 3xz2 – y) k , find 
Solution :
     
F = i + y j + k
x z

= 6xy + z3   = 3x2y + xz3 + C1
x

y
= 3x2 – z   = 3x2y – yz + C2


= 3xz2 – y   = xz3 – yz + C3
z
 = 3x2y + xz3 – yz + C
Allied Mathematics - II Tagore college - 33
 
45. Find  , if   = (y + sin z) i + x j + x cos z k
Solution :
     
F = i + y j + k
x z

= y + sin z   = xy + x sin z + C1
x

= x   = xy + C2
y


= x cos z   = x sin z + C3
z
 = xy + x sin z + C
 
46. If   = (3x3 + 2y2 +1) i + (4xy – 3y2 z – 3) j + (2 – y2) k , find  .
Solution :
     
 = i + y j + k
x z
 3 4
= 3x3 + 2y2 + 1   = x + 2xy2 + x + C1
x 4


y
= 4xy – 3y2 z – 3   = 2xy2 – y3 z – 3y + C2


= 2 – y2   = 2z – y2z + C3
z
3 4
 = 4
x + 2xy2 + x – y3 z – 3y + 2z – y2z + C
  
47. If   = 2xyz i + x2 z j + yx2 k , find the scalar potential 
Solution :
     
 = i + y j + k
x z
34 VECTOR DIFFERETIATE - I

= 2xyz   = x2 yz + C1
x

y
= x2 z   = x2 yz + C2


= yx2   = x2 yz + C3
z
 = x2 yz + C

48. Find the divergence and curl of the vector F = xyz i + 3x2y j +
(xz2 – y2z) k at the point (2, – 1, 1).
Solution :

F = xyz i + 3x2y j + (xz2 – y2z) k


F1 = xyz, F2 = 3x2y, F3 = xz2 – y2z
Fiunctiuon Point
(2, – 1, 1)
F1 F1
= yz = – 1(1) = – 1
x x
F2 F2
= 3x2 = 3(2)2 = 12
y y
F3 F3
= 2xz – y2 = 2(2)(1) – (–1)2 = 3
z z
F1 F2 F3
.F = + +
x y z
= – 1 + 12 + 3
= 14

i j k i j k
     
F = x y z = x y z
F1 F2 F3 xyz 3 x 2 y xz 2  y 2 z

  F = (– 2yz – 0) i – (z2 – xy) j + (6xy – xz) k


Allied Mathematics - II Tagore college - 35
At the point (2, – 1, 1)
  F = – 2(–1)(1) i – [(1)2 – (2)(–1)] j + [6(2)(–1) – (2)(1)] k

= 2 i – [1 + 2] j + [– 12 – 2] k

= 2 i – 3 j – 14] k

49. If F = x2y i + y2z j + z2x k , then find curl curl F .


Solution :

F = x2y i + y2z j + z2x) k


F1 = x2y, F2 = y2z, F3 = z2 x

i j k i j k
     
F = x y z = x y z
F1 F2 F3 x2 y y2z z2x
 
  F = (0 – y2) i – (z2 – 0) j + (0 – x2) k
 
  F = – y2 i – z2 j – x2 k
 F1 = – y2, F2 = – z2, F3 = – x2

i j k
  
 (  F) = x y z
 y2  z2  x2
 
= (0 + 2z ) i – (– 2x) j + (0 + 2y) k
 
= 2z i + 2x j + 2y k
  
50. Prove that F = x2z2 i + xyz2 j – xz3 k is solenoidal.
Solution :
F1 = x2z2 F2 = xyz2 F3 = – xz3
F1 F2 F3
= 2xz2 = xz2 = – 3xz2
x y z
If F is solenoidal   .F = 0
36 VECTOR DIFFERETIATE - I
F1 F2 F3
 .F = + +
x y z
= 2xz2 + xz2 – 3xz2
= 3xz2 – 3xz2 = 0
Therefore F is solenoidal vector..
  
51. Prove that F = (2x2y + yz) i + (xy2 – xz2) j – ( 6xyz + 2x2y2) k is
solenoidal.
Solution :
F1 = 2x2y + yz F2 = xy2 – xz2 F3 = –6xyz– 2x2y2
F1 F2 F3
= 4xy = 2xy = – 6xy
x y z
If F is solenoidal   .F = 0
F1 F2 F3
 .F = + +
x y z
= 4xy + 2xy – 6xy
= 6xy – 6xy = 0
Therefore F is solenoidal vector..

52. Find ‘a’ such that


 
F = (3x – 2y + z) i + (4x + ay – z) j + (x – y + 2z) k is solenoidal.
Solution :
F1 = 3x – 2y + z F2 = 4x + ay – z F3 = x – y + 2z
F1 F2 F3
= 3 = a = 2
x y z
Given F is solenoidal   .F = 0
F1 F2 F3
+ + = 0
x y z
3+a+2 = 0
a = –5
Allied Mathematics - II Tagore college - 37
53. Show that F = (4xy – z3) i + 2x2 j – 3xz2 k is irrotational .
Solution :
F1 = 4xy – z3 F2 = 2x2 F3 = – 3xz2

i j k i j k
     
F = x y z = x y z
F1 F2 F3 4 xy  z 3 2x2  3 xz 2

= (0 – 0) i – (– 3z2 + 3z2) j + (4x – 4x) k

= (0) i – (0) j + (0) k = 0


 × F = 0  Therefore F is irrotational.

54. Prove that F = ( y2 cosx + z3) i + (2y sinx – 4) j + 3xz2 k is


irritation and hence find its scalar potential.
Solution :
F1 = y2 cosx + z3 F2 = 2y sinx – 4 F3 = 3xz2
If F is irrotational  × F =0

i j k i j k
     
F = x y z = x y z
F1 F2 F3 y 2 cos x  z 3 2 y sin x  4 3 xz 2

= (0 – 0) i – (3z2 – 3z2) j + (2y cosx – 2y cosx) k

= (0) i – (0) j + (0) k = 0


Therefore F is irrotational.

= y2 cosx + z3   = y2 sinx + xz3 + C1
x

y
= 2y sinx – 4   = y2 sinx – 4y + C2


= 3xz2   = xz3 + C3
z
scalar potential  = y2 sinx + xz3 – 4y+ C
38 VECTOR DIFFERETIATE - I

55. Prove that F = ( y2–z2 +3yz–2x) i +(3xz + 2xy) j +(3xy–2xz + 2z) k
is irritational.
Solution :
F1 = y2–z2 + 3yz – 2x F2 = 3xz + 2xy F3 = 3xy–2xz + 2z
If F is irrotational  × F =0

i j k i j k
     
F = x y z = x y z
F1 F2 F3 y 2  z 2  3 yz  2 x 3xz  2 xy 3xy  2 xz  2 z

= (3x – 3x) i – (3y – 2z + 2z – 3y) j + (3z + 2y – 2y + 3z ) k

= (0) i – (0) j + (0) k


= 0
Therefore F is irrotational.

56. If F = (x + 2y + az) i + (bx – 3y – z) j + (4x + cy + 2z) k is


irrotational find a, b, c. Also find its scalar potential.
Solution :
F1 = x + 2y + az F2 = bx – 3y – z F3 = 4x + cy +2z
Given F is irrotational  × F =0

i j k
  
x y z = 0
F1 F2 F3

i j k
  
x y z = 0
x  2 y  az bx  3 y  z 4 x  cy  2 z

(c + 1) i – (4 – a) j + (b – 2 ) k = 0
Comparing i, j, k
c+1 = 0 4–a = 0 b –2 = 0
c = –1 a = 4 b = 2
Allied Mathematics - II Tagore college - 39
 x2
= x + 2y + 4z   = + 2xy + 4xz + C1
x 2
 3y2
y
= 2x – 3y – z   = 2xy – – yz + C2
2

= 4x – y +2z   = 4xz – yz + z2 + C3
z
x2 3y2
 = + 2xy + 4xz – – yz + z2 + C
2 2

57. Prove that F = (x2 – y2 + x) i – (2xy + y) j is irritation and hence


find its scalar potential.
Solution :
F1 = x2 – y2 + x F2 = – 2xy – y F3 = 0
If F is irrotational  × F =0

i j k i j k
     
F = x y z = x y z
F1 F2 F3 x 2  y 2  x  2 xy  y 0

= (0 – 0) i – (0 – 0) j + (– 2y + 2y) k

= (0) i – (0) j + (0) k


= 0
Therefore F is irrotational.
 x3 x2
= x2 – y2 + x   = – xy2 + + C1
x 3 2
 y2
y
= – 2xy – y   = – xy2 – + C2
2

= 0   = C3
z
x3 x2 y2
 = – xy2 + – +C
3 2 2
40 VECTOR DIFFERETIATE - I
1. Prove that rn r is irrotational.
Solution :
  
rn r = rn (x i + y j + z k )
  
= rn x i + rn y j + rn z k
F1 = rn x F2 = rn y F3 = rn z
If F is irrotational  × F =0

i j k i j k
     
F = x y z = x y z
F1 F2 F3 rnx rn y rnz

i j k
  
= rn x y z
x y z

= rn [(0 – 0) i – (0 – 0) j + (– 2y + 2y) k ]

=rn [(0) i – (0) j + (0) k ]


= 0
Therefore rn r is irrotational.

2. If   is solenoidal vector then prove that  is solution of


Laplcace equation.
Solution :
If   is solenoidal
 (  ) = 0
        
 i j  k   i j k  = 0
 x y z   x y z 

 2  2  2
+ 2 + = 0
x 2 y z 2
This equation is called Laplace Equation.
Allied Mathematics - II Tagore college - 41
3. Prove that grad (  +  ) = grad (  ) + grad ( )
Solution :
grad (    ) = (   )
   
=  i j  k  (   )
 x y z

         
=  i x  j y  k z  +  i
x
j
y
k
z

   
= grad (  ) + grad ( )

4. Prove that div grad (  ) =  2 


Solution :
     
grad  =  = i + y j + k
x z
  
F1 = F2 = F3 =
x y z

F1  2 F2  2 F3  2


= = =
x x 2 y y 2 z z 2

F1 F2 F3


div grad (  ) = + +
x y z

 2  2  2
= + 2 +
x 2 y z 2
=  2

5. For what values of n is the vector r n r solenoidal?
Solution :
If   is solenoidal

 (r n r ) = 0
 
r  (r n) + r n  ( r ) = 0

r  (r n) + 3 r n = 0 ......... (1)
   
Let r = x i + y j + z k and r2 = x2 + y2 + z2
42 VECTOR DIFFERETIATE - I
r r r
2r = 2x 2r y
= 2y 2r = 2z
x z

r x r y r z
= y
= =
x r r z r
   
 rn =  i j  k  . rn
 x y z

r  r  r 
= n rn – 1 y i + n rn – 1 y j + n rn – 1 k
z
x y z
= n rn – 1 [ + j + r k]
r i r
nr n 1   
= [x i + y j + z k ]
r

= n r n–2 r
From eq (1)
 
r [n r n – 2 r ] + 3 r n = 0

n r n–2 r 2 + 3 rn = 0
n r n–2 r2 + 3 rn = 0
n r n + 3 rn = 0
(n + 3) r n = 0
n
r  0 so (n + 3) = 0  n =–3
   
6. Prove that div ( u + v ) = div ( u ) + div ( v )
Solution :
F1 F2 F3
div F =  .F = + +
x y z
       
Let u = u1 i + u2 j + u3 k and v = v1 i + v2 j + v3 k
    
 u + v = (u1 + v1) i + (u2 + v2) j + (u3 + v3) k

   
div ( u + v ) =  . (u +v )
      
=  i j  k  . [(u1 + v1) i + (u2 + v2) j + (u3 + v3) k ]
 x y z 

(u1  v1 )  (u2  v2 )  (u3  v3 )


= + +
x y y
Allied Mathematics - II Tagore college - 43
u1 v1 u2 v2 u3 v3
= + + + + +
x x y  y z z
u1 u2 u3 v1 v2 v3
= [ + + ]+[ + + ]
x y z x y z
 
= . u + . v
 
= div. u + div. v
   
7. Prove that curl ( u + v ) = curl ( u ) + curl ( v ).
Solution :
       
Let u = u1 i + u2 j + u3 k and v = v1 i + v2 j + v3 k
    
 u + v = (u1 + v1) i + (u2 + v2) j + (u3 + v3) k
F1 = u1 + v1 F2 = u2 + v2 F3 = u3 + v3

i j k i j k
     
 
curl ( u + v ) = x y z = x y z
F1 F2 F3 u1  v1 u 2  v2 u3  v3

i j k i j k
     
= x y z + x y z
u1 u2 u3 v1 v2 v3
 
= curl ( u ) + curl ( v )

8. Prove that grad (  ) =  grad (  ) +  grad ( ).


Solution :
grad(  ) = ( )
   
=  i j  k  . (  )
 x y z

         
=   i x  j y  k z  +   i x  j y  k z 
   
=  grad (  ) +  grad ( )
44 VECTOR DIFFERETIATE - I

9. If r is the position vector of the point P(x, y, z), then
 
prove that  . | r |2 = 2 r .
Solution :
   
Let r = x i + y j + z k and r2 = x2 + y2 + z2
r r r
2r = 2x 2r y
= 2y 2r = 2z
x z

r x r y r z
= y
= =
x r r z r

 . | r |2 =  .r2

r  r  r 
= 2r i + 2r j + 2r k
x y z
 r r r 
= 2r  i x  j y  k z 
 
x y z
= 2r [ + j + r k]
r i r
2r   
= [x i + y j + z k ]
r

= 2r

10. Prove that  . r = 3.
Solution :
   
Let r = x i + y j + z k

div r =  . r
      
=  i j  k  .(x i + y j + z k )
 x y z 

x y z
=  
x y z
= 1+1+1=3
Allied Mathematics - II Tagore college - 45

r
11. Prove that  r = .
r
Solution :
   
Let r = x i + y j + z k and r2 = x2 + y2 + z2
r r r
2r = 2x 2r y
= 2y 2r = 2z
x z

r x r y r z
= y
= =
x r r z r
   
r =  i j  k  ..(r)
 x y z 

r  r  r 
= i + j + k
x y z
x  y  z 
= i + j + k
r r r
1   
= [x i + y j + z k ]
r
1 
= r
r

2
12. Prove that  r̂ = .
r
Solution :
   
Let r = x i + y j + z k and r2 = x2 + y2 + z2

| r | = x2  y2  z2 = r
r r r
2r = 2x 2r y
= 2y 2r = 2z
x z

r x y
r r z
= y
= =
x r r z r
 
r r

Unit Vector r̂ = | r | =
r
46 VECTOR DIFFERETIATE - I

r 
 r̂ =  
r

 1 1 
= r    +  .r
r r
 1 3
 r̂ = r   + ...... (1)
r r

1     
  =  i j  k   1 
r  x y z   r 

r  1  r  1  r  1 
= i    j    k  2 
x  r 2  y  r 2  z  r 

1  r r r 
= –  i j  k 
r2  x y z 

1  x y z
= – i  j  k 
r2  r r r
1   
= – 3 [x i + y j + z k ]
r

1 r
 .  = –
r r3
From eq (1)

r  3
 = r    +
1
. 
r
  r
  r

 
  r  3
= r  r3  +
  r

r2 3 1 3
= – 3 + = – +
r r r r
2
=
r
Allied Mathematics - II Tagore college - 47

13. Prove that curl r = 0.
Solution :
   
Let r = x i + y j + z k
F1 = x F2 = y F3 = z

i j k i j k
     

curl r = x y z = x y z
F1 F2 F3 x y z

= i (0 – 0) – j (0 – 0) + k (0 – 0) = 0

curl r = 0

 r 
14. Prove that curl 2  = 0.

r 
Solution :

    r x  y  z 
Let r = x i + y j + z k  2 = 2 i + 2 j + 2 k
r r r r
x y z
F1 = F2 = F3 =
r2 r2 r2

i j k i j k
      
curl r = x y z
=
x y z
F1 F2 F3 x y z
r2 r2 r2

 2 z r 2 y r
= i (–
r 3 y +
r 3 z
)

 2z y 2y z
= i (– 3
r r
+ 3 )
r r

=  i (0)
= 0
48 VECTOR DIFFERETIATE - I

15. Prove that  rn = n r n – 2 r and  .(  rn) = n (n + 1) r n – 2.
Solution :
   
Let r = x i + y j + z k and r2 = x2 + y2 + z2
r r r
2r = 2x 2r y
= 2y 2r = 2z
x z

r x r y r z
= y
= =
x r r z r
   
 rn =  i j  k  . rn
 x y z 

r  r  r 
= n rn – 1 y i + n rn – 1 y j + n rn – 1 k
z
x y z
= n rn – 1 [ i + j + k]
r r r

nr n1   
= [x i + y j + z k ]
r

= n r n–2 r

 .(  rn) =  .(n r n – 2 r )
 
= r  .(n r n – 2 ) + n r n – 2  .( r )
 x y z
= r n(n – 2 ) r n – 3[ i + j + ] + n r n – 2 (3)
r r r k
   
= r n(n – 2 ) r n – 4 [x i + y j + z k ] + 3 n r n–2
 
= r n(n – 2 ) r n – 4 r + 3 n r n – 2

= n(n – 2 ) r n – 4 r 2 + 3 n r n – 2
= n(n – 2 ) r n – 4 r 2 + 3 n r n – 2
= n(n – 2 ) r n –2 + 3 n r n – 2
= n r n – 2 [n – 2 + 3]
= n r n – 2 (n + 1)
 .(  rn) = n (n + 1).
Allied Mathematics - II Tagore college - 49
16. Prove that  × (  rn) = 0.
Solution :
   
Let r = x i + y j + z k and r2 = x2 + y2 + z2
r r r
2r = 2x 2r y
= 2y 2r = 2z
x z

r x r y r z
= y
= =
x r r z r
   
 rn =  i j  k  . rn
 x y z

r  r  r 
= n rn – 1 y i + n rn – 1 y j + n rn – 1 k
z
x y z
= n rn – 1 [ i + j + k]
r r r

nr n1   
= [x i + y j + z k ]
r
  
 rn = n r n–2 xi + n r n–2 y j + n r n–2 z k
F1 = n r n – 2 x F2 = n r n – 2 y F3 = n r n – 2 z

i j k i j k
     
   rn = x y z
=
x y z
F1 F2 F3 nr n 2 x nr n2 y nr n2 z

y z 
= [n(n – 2 ) r n – 3 z – n(n – 2 ) r n – 3 y ] i
r r
x z 
– [n(n – 2 ) r n – 3 z – n(n – 2 ) r n – 3 x ] j
r r
y x 
+ [n(n – 2 ) r n – 3 x – n(n – 2 ) r n – 3 y ] k
r r
  
= (0) i – (0) j + (0) k
= 0
50 VECTOR DIFFERETIATE - I

17. Prove that  (r n r ) = (n + 3) r n.
Solution :
  
 (r n r ) = r  (r n) + r n  ( r
 
 (r n r ) = r  (r n) + 3 r n ........... (1)
   
Let r = x i + y j + z k and r2 = x2 + y2 + z2
r r r
2r = 2x 2r y
= 2y 2r = 2z
x z

r x r y r z
= y
= =
x r r z r
   
 rn =  i x  j y  k z  . rn
 
r  r  r 
= n rn – 1 y i + n rn – 1 y j + n rn – 1 k
z
x y z
= n rn – 1 [ i + j + k]
r r r

nr n1   
= [x i + y j + z k ]
r

= n r n–2 r
From eq (1)
 
 (r n r ) = r  (r n) + 3 r n
 
= r [n r n – 2 r ] + 3 r n + 3 r n

= n r n–2 r 2 + 3 rn
= n r n–2 r2 + 3 rn
= n r n + 3 rn
= (n + 3) r n

1 r
18. Prove that  .   = 
r r3
Solution :
   
Let r = x i + y j + z k and r2 = x2 + y2 + z2
r r r
2r = 2x 2r y
= 2y 2r = 2z
x z
Allied Mathematics - II Tagore college - 51
r x r y r z
= y
= =
x r r z r

1     
  =  i j  k   1 
r  x y z   r 

r  1  r  1  r  1 
= i  2   j  2   k  2 
x  r  y  r  z  r 

1  r r r 
= –  i j  k 
r2  x y z 

1  x y z
= – 2
i  j  k 
r  r r r
1   
= – 3 [x i + y j + z k ]
r

1 r
 .  = –
r r3

r  2
19. Prove that  .   =
r r
Solution :
   
Let r = x i + y j + z k and r2 = x2 + y2 + z2
r r r
2r = 2x 2r y
= 2y 2r = 2z
x z

r x r y r z
= y
= =
x r r z r

r   1 1 
.   = r    +  .r
r r
  r

r   1 3
.   = r   + ...... (1)
r r r

1     
  =  i j  k   1 
r  x y z   r 
52 VECTOR DIFFERETIATE - I
r  1  r  1  r  1 
= i  2   j  2   k  2 
x  r  y  r  z  r 

1  r r r 
= –  i j  k 
r2  x y z 

1  x y z
= – 2
i  j  k 
r  r r r
1   
= – 3 [x i + y j + z k ]
r

1 r
 .  = –
r r3
From eq (1)

r   1 3
.   = r    +
r r r

  r 3
= r   r 3  +
  r

r2 3 1 3
= – 3 + = – +
r r r r
2
=
r

r
20. Prove that  f (r) = f ' (r)
r
Solution :
   
Let r = x i + y j + z k and r2 = x2 + y2 + z2
r r r
2r = 2x 2r y
= 2y 2r = 2z
x z

r x r y r z
= y
= =
x r r z r
   
 f (r) =  i j  k  f (r)
 x y z 
Allied Mathematics - II Tagore college - 53
r  r  r 
= f ' (r) i + f ' (r) j + f ' (r) k
x y z
 r r r 
= f ' (r)  i j  k 
 x y z 

 x y z
= f ' (r)  i  j  k 
 r r r

 i x  j y  kz 
= f ' (r)  

 r 

r
 f (r) = f ' (r)
r

2
21. Prove that  2 f (r) = f '' (r) + f ' (r).
r
Solution :
   
Let r = x i + y j + z k and r2 = x2 + y2 + z2
r r r
2r = 2x 2r y
= 2y 2r = 2z
x z

r x r y r z
= y
= =
x r r z r
    
 f (r) =  i j  k  f (r)
 x y z 

r  r  r 
= f ' (r) i + f ' (r) j + f ' (r) k
x y z
 r r r 
= f ' (r)  i j  k 
 x y z 

 x y z
= f ' (r)  i  j  k 
 r r r

 i x  j y  kz 
= f ' (r)  

 r 
54 VECTOR DIFFERETIATE - I
r
 f (r) = f ' (r)
r
2
To Prove :  2 f (r) = f '' (r) + f ' (r)
r

1     
  =  i j  k   1 
r  x y z   r 

r  1  r  1  r  1 
= i  2   j  2   k  2 
x  r  y  r  z  r 

1  r r r 
= –  i j  k 
r2  x y z 

1  x y z
= – 2
i  j  k 
r  r r r
1   
= – 3 [x i + y j + z k ]
r

1 r
 .  = –
r r3

r
 2 f (r) =  [f ' (r) ]
r

r 1 1
=  [f ' (r) ] + f ' (r) (  . r ) + r f ' (r)(  )
r r r

r r 1 1  r r r 
= [f '' (r) ] + f ' (r) (3) – r f ' (r) 2  i
x
j
y
 k 
z 
r r r r 

r2 3 1  x y z
= 2 f '' (r) + f ' (r) – r f ' (r) 2  i r  j r  k r 
r r r  

3 1   
= f '' (r) + f ' (r) – r f ' (r) 3 [x i + y j + z k ]
r r

3 r
= f '' (r) + f ' (r) – r f ' (r) 3
r r
Allied Mathematics - II Tagore college - 55
3 1
= f '' (r) + f ' (r) – f ' (r)
r r
2
= f '' (r) + f ' (r)
r

22. Prove that curl (grad  ) = 0.


Solution :
     
 = i + y j + k
x z

i j k
  
curl F =   F = x y z
F1 F2 F3

i j k
  
curl grad  =   (grad  ) = x y z
  
x y z

  2  2     2  2     2  2  
     
=  yz  zy  i –  xz  zx  j +  xy  yx  k
     
= 0
    
23. If F = z i + x j + y k then prove that curl (curl r ) = 0.
Solution :
   
Let F = z i + x j + y k
F1 = z F2 = x F3 = y

i j k
  
curl F = F =
x y z
z x y
  
= (1 – 0) i – (0 – 1) j + (1 – 0) k
56 VECTOR DIFFERETIATE - I
  
= i + j + k
F1 = 1 F2 = 1 F3 = 1

i j k
  
curl(curl F ) = x y z
1 1 1
  
= (0 – 0) i – (0 – 0) j + (0 – 0) k
= 0
curl(curl F ) = 0

24. Prove that


         
  ( A  B ) = ( B .  ) A – (  . A ) B – [( A .  ) B – (  . B ) A ]
Solution :
      
  (A  B) =   i  x (A  B) 
 
  A     B 
=  i   
 x
 
 B   A 
 x


   
 
    A      B 
  (A  B) =  i    B  +  i   A  
x 
..... (1)
 x  

        
We know that a  ( b  c ) = ( a . c ) b – ( a . b ) c
 
  A      A  
  x 
i    B  Here a = i , b =
x
c = B
 
  
  A      A   A   
 i   x  B  =  (i .B) x   i . x  B
   
 
  A   A  
=  (i .B) –  i .  B

x   x 
Allied Mathematics - II Tagore college - 57
 
  A   A  
=  (B . i )
x
–  i .
 x  B

 

       A  
=  B.i


x  A
– i .
 x  B

 

       A  
= 
B. i  A –
 x   i .
 x  B

 
   
= ( B .  ) A – (  . A ) B ........ (2)
 
   B       B
 i   A 


x 
Here a = i, b = A c =
x
  
   B    B     B 
 
i A

 =
x 

 i . A  (i .A)
 x 

x 
 
  B     B
= 

 
 i . x  A –

 
A.i
x

  B       
= 
i .  A –
 x 


 A.i B
x 
 

  B     
=  i .  A –  A. i   B
 
 x  x
   

  B     
=  i .  A –  A. i   B
 
 x  x
   
   
= (  . B ) A – ( A .  ) B ........ (3)
Subst eq (2) and (3) in (1) we get
         
 (A  B ) = (B . )A – ( .A )B + ( .B)A – (A . )B
       
= ( B .  ) A – (  . A ) B – [( A .  ) B – (  . B ) A ]
Hence Proved
58 VECTOR DIFFERETIATE - I
  
25. Prove that   (   A ) =  . (  . A ) –  2. A .
Solution :
   
Let A = A1 i + A2 j + A3 k
F1 = A1 F2 = A2 F3 = A3

i j k i j k
      
 A = x y z = x y z
F1 F2 F3 A1 A2 A3

  A 3 A 2    A3 A1    A A 
= i  y  z  – j    + k  2  1 
   x z   x y 

 A 3 2 A   A
1 3 A   A
2 1 A 
F1 =  y  z  F2 =  z  x  F3 =  x  y 
     

i j k
   
 (  A ) =
x y z
A 3 A 2 A1 A3 A 2 A1
  
y z z x x y

   2 A 2  2 A1    2 A1  2 A 3 
=  i  xy  
y 2   z 2
 
xz 

  2 A 2  2 A1  2 A1  2 A3 
=  i  xy  y 2
 2 
z xz 

   2 A 2  2 A 3    2 A1  2 A1 
=  i  xy  xz    y 2
 
z 2 

  2 A 2  2A3     2 A1  2 A1 
=  i  xy  xz  –  i  y 2
 
z 2 
 
=  . (  . A ) –  2. A
  
Therefore   (   A ) =  . (  . A ) –  2. A
Hence Proved.
Allied Mathematics - II Tagore college - 59
    
26. If a is a constant vector and r = x i + y j + z k then show that
  
  (a  r ) = 2a .
Solution :
       
Let a = a1 i + a2 j + a3 k and r = x i + y j + z k

i j k
  a1 a2 a3
ar =
x y z

    
ar = i ( z a2– ya3 ) – j (za1 – xa3) + k (ya1 – xa2)

i j k
  
 
 (a  r ) = x y z
za2  ya3 xa3  za1 ya1  xa2
  
= i (a1+ a1 ) – j (– a2 – a2) + k (a3 + a3)
  
= i (2 a1) + j (2 a2) + k (2 a3)
  
= 2 [a1 i + a2 j + a3 k ]

= 2 a
  
27. If A is a constant vector prove that  ( A . r ) = A
Solution :
   
Let A = A1 i + A2 j + A3 k where A1, A2, A3 are constant
   
r = xi + y j + z k

       
A . r = (A1 i + A2 j + A3 k ). (x i + y j + z k )
= A1 x + A2 y + A3 z
       
 (A.r ) = [ i + j + k ] [A1 x + A2 y + A3 z]
x y z
  
= A1 i + A2 j + A3 k
  
 (A.r ) = A
60 VECTOR DIFFERETIATE - I
    1  
28. If v = w  r prove that w = curl v where w is a constant
2
vector..
Solution :
       
Let w = w1 i + w2 j + w3 k and r = x i + y j + z k

i j k
   w1 w2 w3
v = wr =
x y z

   
v = i ( z w2– yw3 ) – j (zw1 – xw3) + k (yw1 – xw2)

i j k
   
Curl v =
x y z
zw2  yw3 xw3  zw1 yw1  xw2
  
= i (w1+ w1 ) – j (– w2 – w2) + k (w3 + w3)
  
= i (2 w1) + j (2 w2) + k (2 w3)
  
= 2 [w1 i + w2 j + w3 k ]

= 2 w
1  
Curl v = w
2

29. Prove that div (curl F) = 0.


Solution :

i j k
  
curl F =   F = x y z
F1 F2 F3

 F3 F2    F3 F1    F2 F1  


=    i –    j +   
 y z   x z   x y  k
Allied Mathematics - II Tagore college - 61
 F3 F2   F3 F1   F2 F 
1
F1 =    F2 = –    F3 =  x  y 
 y z   x z   

F1 F2 F3


div (curl F) = + +
x y z

  2 F3  2 F2    2 F3  2 F1    2 F2  2 F1 
     
=  xy  xz  –  xy  yz  +  xz  yz 
     

 2 F3  2 F2  2 F3  2 F1 2
 2 F2  F1
= – – + + –
xy xz xy yz xz yz
= 0

Formula involving
30. Prove that  . (  F) =  (  .F) +  .F OR
div (  F) =  div F + grad  .F
Solution :
  
Let F = F1 i + F2 j + F3 k and  is a scalar function
     
 . (  F) = [ i + y j + k ] [  F]
x z

           
=  [ i + y j + k ] (F) +[ i + y j + k ] (F)
x z x z
        
=  [ i + y j + k ] .(F1 i + F2 j + F3 k ) +  .F
x z

F1 F2 F3


=  [ + + ] +  .F
x y z
F1 F2 F3
=  [ + + ] +  .F
x y z
 . (  F) =  (  .F) +  .F
div (  F) =  div F + grad  .F
62 VECTOR DIFFERETIATE - I
31. Prove that  × (  F) = (   ) × F +  (  × F)
OR
Curl (  F) = grad  × F +  Curl F
Solution :
  
Let F = F1 i + F2 j + F3 k and  is a scalar function
  
 × (  F) =   i  x ( F) 
   F 
=  i   x F   x 
   F
=  i x  F +   i  x
 × (  F) = (   ) × F +  (  × F)
Curl (  F) = grad  × F +  Curl F

32. Prove that


         
grad ( A . B ) = ( B .  ) A + ( A .  ) B + B ×Curl A + A ×Curl B
Solution :
RHS

     B 
A × Curl B = A × 
i 

 x 


    B 
=  A   i  
x 
 
        
We know that a  ( b  c ) = ( a . c ) b – ( a . b ) c
 
  A        B
 i    B  Here a = A , b = i c =
 x  x
 
  B     B 
=   
 A. i  (A.i ) 
 x  x 
 
  B     B
=   A. i –
 x 
 

(A . i )
x
Allied Mathematics - II Tagore college - 63

  B       
=   A. i –
 x    A . i x 
B
 

    B    
A × Curl B = 
 A. i – ( A
 x 
 
. )B ............... (1)


     A 
B × Curl A = B ×  i 
  x


 

    A 
= B   i  
x 
 
        
We know that a  ( b  c ) = ( a . c ) b – ( a . b ) c

     A
Here a = B , b = i c =
x
 
  A     A 
= 
 B .
 x 
 i  (B . i ) 
x 

  A       
= 
 B.
 x  i –
  B.i  A
 x 
 

  A       
= 
 B.
 x i –
  B.i  A
 x 
 

    A    
B × Curl A =  
 B. x i – ( B .  ) A ............... (2)
 
Adding eq (1) and (2) we get
 
      B       A  
( A ×Curl B )+( B ×Curl A ) =   A. i – ( A .  ) B
 x 
 
+   B.
 x i

 
 
– (B. )A
 
  B  A      
=   A. 
 x  B. x i –( A .  ) B –( B .  ) A
 
64 VECTOR DIFFERETIATE - I
        
=   i x (A.B)  – ( A .  ) B – ( B .  ) A
     
= grad ( A . B ) – ( A .  ) B – ( B .  ) A
         
( A .  ) B + ( B .  ) A +( A ×Curl B )+( B ×Curl A ) = grad ( A . B )
         
grad ( A . B ) = ( B .  ) A + ( A .  ) B + B ×Curl A + A ×Curl B
LHS = RHS
Hence Proved
     
33. Prove that div. ( A × B ) = B .curl A – A . curl B
OR
     
 . ( A × B ) = B .(  × A ) – A . (  × B )
Solution :
LHS
     
 . (A×B) =  i .  x (A  B) 
 
  A   B 
= 
i . (  B)  (A  ) 
 x x 
 
  A      B 
= 
i .  B  + 
i . A  
x 
 x  
   
We know that a  b = – b  a
 
  A     B  
= 
i .  B  – 
i .  A 
 x   x 
        
We know that a . ( b  c ) = b . ( c  a ) = c . ( a  b )
 
  A     B  
= 
i .  B  – 
i .  A 
 x   x 
 
   A     B 
=  
B. i 
 x

 – 
A .i 
x


   
Allied Mathematics - II Tagore college - 65
 
   A     B 
= B. i   – A.  i 



 x 
  x 
     
 . ( A × B ) = B .(  × A ) – A . (  × B )
     
div. ( A × B ) = B .curl A – A . curl B
Hence Proved.

r
34. Prove that  log r = 2
r
Solution :
   
Let r = x i + y j + z k and r2 = x2 + y2 + z2
r r r
2r = 2x 2r y
= 2y 2r = 2z
x z

r x r y r z
= y
= =
x r r z r
   
 log r =  i j  k  log r
 x y z 

1 r  1 r  1 r 
= i + j + k
r x r y r z

1 x  1 y  1 z 
= i + j + k
r r r r r r

1   
= 2 (x i + y j + z k )
r

r
=
r2

1
35. Prove that  2 log r =
r2
Solution :
   
Let r = x i + y j + z k and r2 = x2 + y2 + z2
r r r
2r = 2x 2r y
= 2y 2r = 2z
x z
66 VECTOR DIFFERETIATE - I
r x r y r z
= y
= =
x r r z r
   
 log r =  i j  k  log r
 x y z 

1 r  1 r  1 r 
= i + j + k
r x r y r z

1 x  1 y  1 z 
= i + j + k
r r r r r r
1   
= 2 (x i + y j +z k)
r

r
 log r =
r2

r
 2 og r =  (  log r) =  ( 2 )
r
1   1
= 2  (r ) + r  ( 2 )
r r
1  2 r  1 r  1 r 
= 2 (3) + r [– 3 i – 3 j– 3 k]
r r x r y r z
3  2 x  y  z 
= 2 – r 3 [ i + j + k]
r r r r r

3 2r   
= 2 – 4 (x i + y j + z k )
r r

3 2r 
= – 4 r
r2 r
3 2r 2
= –
r2 r4
3 2
= 2 –
r r2
1
=
r2
Allied Mathematics - II Tagore college - 67
36. Prove that  2 (  ψ ) =   2 ( ψ ) + 2   .  ψ + ψ  2 (  )
Solution :
2    
 2 ( ψ ) =  x 2
( ψ) =  x  x ( ψ) 
  ψ  
=  x  x  ψ x 
  2 ψ  ψ  2  ψ 
=   2 
 x
 x x
 ψ  
x 2 x x 

=   2 ( ψ ) + 2   .  ψ + ψ  2 ( )

37. Prove that  . (   A ) = 0.
Solution :
   
Let A = A1 i + A2 j + A3 k
F1 = A1 F2 = A2 F3 = A3

i j k i j k
      
 A = x y z = x y z
F1 F2 F3 A1 A2 A3

  A 3 A 2    A3 A1    A A 
= i  y  z  – j    + k  2  1 
   x z   x y 

 A3 2 A   A
1 3 A   A 2 A 
1
F1 =  y  z  F2 =  z  x  F3 =  x  y 
     

F1  2 A3  2A 2
= –
x xy xz

F2  2 A1  2 A3
y
= –
yz xy

F3  2A 2  2 A1
= –
z xz yz

  2 A3 2
 2 A 2  A1  2 A3  2A 2  2 A1
 . (  A ) = – + – + – = 0
xy xz yz xy xz yz

You might also like